Muzea i wystawy — Europa Północna i Wschodnia

Wszystkie zbiory archeologiczne i antropologiczne muszą być gdzieś przechowywane. Niektóre eksponaty potrzebują nawet specjalnych warunków (np. temperatury, wilgotności, ciśnienia)i zabezpieczeń.

Czechy
Dania
Litwa
Mołdawia

Niemcy
Norwegia
Polska
Rosja

Rumunia
Szwecja
Ukraina
Węgry

Czechy

Czechosłowacja, Mi 1478
(20.06.1964)

Znaczek wprowadzono do obiegu z okazji 150. rocznicy powstania muzeum.

Historia Śląskiego Muzeum Ziemskiego w Opawie sięga roku 1814 co powoduje, że jest to najstarsze muzeum publiczne na terytorium dzisiejszej Republiki Czeskiej. Zakres zainteresowań Muzeum sięga od przyrody żywej i nieożywionej poprzez prehistorię, historię aż po historię sztuki, przede wszystkim na obszarze czeskiego Śląska i północnych i północno-wschodnich Moraw. Pod względem wielkości zbiorów, liczących około 2,4 mln zabytków, muzeum to plasuje się na trzecim miejscu w Republice Czeskiej.
Zbiory archeologiczne dzisiejszego Śląskiego Muzeum Ziemskiego są prezentowane w głównym budynku, który jest jednym z sześciu oddziałów ekspozycyjnych muzeum. Ta wolno stojąca budowla neorenesansowa wzniesiona została pierwotnie jako siedziba Muzeum Sztuk Pięknych i Stosowanych cesarza Franciszka Józefa, założonego w 1882 roku, z inicjatywy Izby Handlowej i Gospodarczej.

Dania

Dania, Mi 367
(15.05.1957)

Znaczek wprowadzono do obiegu z okazji 150. rocznicy powstania muzeum.

Muzeum Narodowe (Nationalmuseet) w Kopenhadze, mieszczące się w stojącym przy Frederiksholms Kanal Pałacu Książęcym (Prinsens Palæ), dawnej siedzibie następcy tronu Danii, księcia Fryderyka (kronprins Frederik). Muzeum gromadzi eksponaty z całego świata, od Grenlandii po Amerykę Południową, przede wszystkim w zakresie archeologii (m.in. puchar ze Skarpsalling i sztylet krzemienny z Hindsgavl), historii, etnologii, sztuki, numizmatyki oraz zbiory przyrodnicze. Muzeum opiekuje się też Danefæ — Skarbem Narodowym.
Zaczątkiem zbiorów stały się przedmioty zgromadzone w Gabinecie Osobliwości (Kunstkammer) utworzonym przez króla Fryderyka III około 1650 roku. W 1807 roku powstała Królewska Komisja Zbiorów Starożytności (Kongelige Kommission til Oldsagers Opbevaring), kierowana przez Rasmusa Nyerupa. Po jego przejściu na emeryturę w 1816 roku stanowisko to objął Christian Jürgensen Thomsen (1788–1865), który energicznie przystąpił do porządkowania i inwentaryzowania zbiorów, a w 1819 roku otworzył dla zwiedzających Gabinet Starożytności (Oldsagskabinettet), po którym sam oprowadzał zwiedzających. W 1832 roku kolekcja została przeniesiona do lepszych pomieszczeń w Christansborgu. Podczas porządkowania i klasyfikowania eksponatów na nową wystawę Ch. Thomsen zaprezentował je uporządkowane chronologicznie według opracowanego przez siebie systemu trzech epok: kamienia, brązu i żelaza, co było wówczas absolutną nowością.
Po uchwaleniu konstytucji w 1849 roku wszystkie zbiory przeszły na własność państwa i trafiły do Pałacu Książęcego. Tam w 1851 roku utworzono dwa niezależne muzea: Królewskie Muzeum Etnograficzne i Królewską Kolekcję Starożytności, a w 1853 przeniosło się tam Królewskie Muzeum Starożytności Nordyjskich. Dyrektorem ich został Ch. Thomsen, który pozostał na tym stanowisku aż do śmierci. W 1892 roku wszystkie te instytucje połączono w jednolite Muzeum Narodowe, a jego pierwszym dyrektorem został archeolog Sophus Müller (1846–1934).

Dania, Mi P 305
(5.11.1998)

Ammonit, po raz pierwszy opisany przez Ole Worma (1588–1654), oraz widok (według dawnego miedziorytu) sali Museum Wormianum w Kopenhadze. Nie był to typowy, zwłaszcza dla XVI i XVII wieku, gabinet osobliwości (Kunstkamera, cabinet de curiosités), a więc zbiór różnych dzieł sztuki, starożytnych zabytków, skamieniałości, przedmiotów egzotycznych i osobliwych, bowiem była to zasadniczo wyłącznie kolekcja obiektów pochodzenia naturalnego.

Haderslev Museum, będące oddziałem Museum Sønderjylland, jest muzeum archeologicznym gromadzącym zabytki z terenu południowej Jutlandii, od okresu paleolitu do czasów współczesnych.

Haderslev, Dania
(23.02.1984)

Litwa

Litwa, Mi 873–874
(7.05.2005)

Na przywieszce między znaczkami: pomnik Mendoga (ok. 1203–1263), jedynego króla Litwy, oraz budynek Nowego Arsenału, obecnie główna siedziba Lietuvos nacionalinis muziejus w Wilnie.
Początki tej instytucji wiążą się z założonym przez hr. Eustachego Tyszkiewicza 11 maja 1855 r. Muzeum Starożytności w Wilnie, poświęconym kulturze i historii Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego zbiory składały się głównie z polskich kolekcji prywatnych.

Eustachy hr. Tyszkiewicz (1814–1873), archeolog, historyk, kolekcjoner, badacz pradziejów ziem litewskich i białoruskich, działacz społeczny. W tym samym roku, w którym założył Muzeum Starożytności w Wilnie, utworzył również Komisję Archeologiczną, której był dożywotnim prezesem.

Podwoje dla zwiedzających muzeum otworzyło 29 kwietnia 1856 r., a pierwsza wystawa (na znaczku z prawej) miała miejsce w sali Smuglewicza zamkniętego po powstaniu listopadowym uniwersytetu wileńskiego (obecnie jest to pomieszczenie reprezentacyjne, w którym mieści się ekspozycja rękopisów). Po powstaniu styczniowym wiele najwartościowszych eksponatów zostało wywiezionych do Muzeum Rumiancewa (Румянцевский музей) w Moskwie, a pozostałe w 1865 r. włączono do Wileńskiej Biblioteki Publicznej. Ten stan utrzymał się do I wojny światowej. W 1915 r., w obliczu zbliżającego się frontu, najcenniejsze zbiory (ponad 20 tysięcy numizmatów oraz najpiękniejsze zabytki archeologiczne, np.sztylety kultury unietyckiej z I okresu epoki brązu) wywieziono w głąb Rosji (ani te, ani wcześniej wywiezione do Rosji zabytki już nigdy nie wróciły do Wilna, a obecnie Litwa nie stara się o ich odzyskanie).
W 1918 r., po uzyskaniu przez Litwę niepodległości, na bazie zbiorów byłego Muzeum Starożytności i Litewskiego Towarzystwa Naukowego utworzono Muzeum Historyczno-Etnograficzne, którego pierwszym dyrektorem został Jonas Basanavičius. Po włączeniu Wilna do Polski muzeum połączono z Uniwersytetem Stefana Batorego. W 1941 r. wszystkie zbiory muzealne zostały wcielone do struktur Akademii Nauk ZSRR.

Litwa, Mi 516 (16.02.1993),
779 w bl. 24 (17.11.2001),
963 (16.02.2008)

Jonas Basanavičius (1851–1927), litewski działacz kulturalny i niepodległościowy (był jednym z sygnatariuszy aktu niepodległości Litwy z 16 lutego 1918 r.). Twórca i pierwszy dyrektor Muzeum Historyczno-Etnograficznego w Wilnie.

Oddzielnym podmiotem muzeum stało się ponownie w 1952 r., a jego dyrektorem został historyk Vincas Žilėnas (1907–1982). W 1967 r. muzeum otrzymało nową siedzibę w wileńskim zespole zamkowym, w gmachu Nowego Arsenału, wzniesionego w XVIII w. na rozkaz hetmana Michała Kazimierza Ogińskiego. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, muzeum przemianowano w 1992 r. na Litewskie Muzeum Narodowe.
Muzeum posiada obecnie blisko milion eksponatów podzielonych na 7 działów: archeologiczny (mieści się w skrzydle łączącym Stary i Nowy Arsenał), archeologii średniowiecznej i nowożytnej, kultur etnicznych, historyczny, historii współczesnej, ikonograficzny i numizmatyczny. Perłą zbiorów archeologicznych (liczących ogółem 130 tysięcy eksponatów wydzielonych oraz 75 tysięcy pozycji inwentarzowych materiałów masowych) jest kolekcja zabytków z neolitycznych osad bagiennych kultury Narva, położonych na bałtyckiej lagunie w Šventoji, a także że stanowisk kultury rzucewskiej (przymorskiej), np. Daktariškė.

ZSRR, Mi U 437
(1973 r.)

ZSRR, Mi U 527
(1987 r.)

Gmach Połąskiego Muzeum Bursztynu (Palangos gintaro muziejus), w zbiorach którego znajduje się ponad 28 tys. okazów bursztynu, w tym 15 tys. zawierających inkluzje, oraz cenna kolekcja wytworów z okresu neolitu z Juodkrantė.
Muzeum od 1963 r. mieści się w neorenesansowym budynku dawnego pałacu hrabiów Tyszkiewiczów w Połądze (lit. Palanga), wzniesionym w latach 1893–1897.

ZSRR, Mi P 419
(1982 r.)

ZSRR, Mi P 440
(1983 r.)

ZSRR, Mi P 381
(1975 r.)

Po aneksji Litwy do ZSRR znacjonalizowany pałac stopniowo popadał w ruinę. W 1957 roku przeprowadzono w nim prace konserwatorskie, a następnie umieszczono tu muzeum bursztynu. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości pałac stał się z powrotem własnością rodziny Tyszkiewiczów, jednak Alfred Tyszkiewicz zrzekł się swych praw na rzecz miasta, za co przyznano mu honorowe obywatelstwo Połągi.

Litwa, Mi 1009
(13.06.2009)

Mołdawia

Mołdawia, Mi 866
(3.05.2014)

Mołdawia, całostka Ck
(2009 r.)

Mołdawia, całostka Ck
(2005 r.)

Mołdawia, całostka Cp
(2011 r.)

ZSRR, Mi U 480 III
(1978 r.)

Muzeul Naţional de Etnografie şi Istorie Naturală (Narodowe Muzeum Etnografii i Przyrody) w Kiszyniowie jest najstarszym muzeum w Mołdawii. Jego początki wiążą się ze zorganizowaną w 1889 roku przez Ziemstwo Besarabii wystawą rolniczą i przemysłową, która stała się bazą, na której rozwinęły się zbiory muzealne. Założycielem i pierwszym dyrektorem Muzeum Ziemstwa Besarabii był baron Alexandru Stuart (1842–1917), biolog i muzeolog (jego podobizna znajduje się na znaku opłaty całostki powyżej). Muzeum to przekształciło się w Muzeum Rolnictwa i stopniowo poszerzało zakres swoich zainteresowań. Powstały zbiory przyrodnicze, a także przedstawiające rozwój społeczeństwa i kultury ludowej na terenie Besarabii, a później Republiki Mołdawii. Muzeum posiada obecnie kolekcję około 135 tysięcy zabytków, które obejmują świat roślin i zwierząt, bogactwa naturalne regionu oraz różne rzemiosła ludowe.
Po zajęciu Besarabii przez ZSRR w 1940 roku dyrektorem muzeum, które wtedy funkcjonowało pod nazwą Muzeum Etnograficznego, został Nicolae N. Moroşan (1902–1944).
Na aktualnej wystawie stałej pod nazwą „Natura. Człowiek. Kultura” zaprezentowano na powierzchni 2000 m² ewolucję człowieka i przyrody, rozwój świata organicznego, dynamikę wykorzystania zasobów naturalnych, twórczą syntezę między człowiekiem a naturą, sytuację ekologiczną Mołdawii i sposoby jej poprawy.
W zbiorach muzeum znajdują się też materiały z okresu neolitu, m.in. znaleziony w 1994 roku tzw. skarb z Chetroşica (rej. Edineţ).

Znaczek_2: Mołdawia 730-0731 Ss w bloku 53

Mołdawia, Mi 730–731 Ss z bloku 53
(25.01.2011)

Mołdawia, całostka Cp
(2011 r.)

Początki obecnego Narodowego Muzeum Historii Mołdawii w Kiszyniowie sięgają grudnia 1983 roku, kiedy to decyzją Ministerstwa Kultury Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, z połączenia Muzeum Chwały Wojskowej oraz Muzeum Historii i Studiów Regionalnych MSRR, powołano do życia Państwowe Muzeum Historii MSRR. Nominalną siedzibą nowoutworzonego muzeum został budynek dawnego męskiego gimnazjum w Kiszyniowie, który jednak był tak silnie zniszczony przez trzęsienie ziemi w 1977 r., że musiał zostać całkowicie zburzony i odbudowany, co nastąpiło dopiero w latach 1980–1987. W październiku 1991 r. muzeum zmieniło nazwę na Narodowe Muzeum Historii Mołdawii (Muzeul Naţional de Istorie a Moldovei). W 2006 r. — po wchłonięciu Muzeum Archeologicznego Mołdawskiej Akademii Nauk — muzeum przyjęło nazwę Narodowe Muzeum Archeologii i Historii Mołdawii (Muzeul Naţional de Arheologie şi Istorie a Moldovei), jednak od 15 marca 2013 roku powrócono do poprzedniej nazwy.
Zbiory muzeum podzielone są obecnie na pięć działów: archeologiczny, broni i uzbrojenia, historyczny, numizmatyczny i fotografii. Kolekcja archeologiczne składa się z ok. 17,5 tys. obiektów pochodzących ze wszystkich okresów pradziejów i starożytności, a jedną z głównych jej części są figurki antropo- i zoomorficzne oraz zdobiona malowaniem ceramika kultury Cucuteni i inne przedmioty tej ludności.

Niemcy

Frankatura mechaniczna: Monachium, 8.04.1992

Monachium, Niemcy
(8.04.1992)

Muzeum Prehistoryczne (Vorgeschichtsmuseum) w Bad Windsheim (Kr. Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim, Bawaria) w latach 1983–1998 mieściło się w dawnej Szkole Łacińskiej. Tego historycznego gmachu nie można było rozbudować, dlatego w 2001 roku muzeum i jego zbiory archeologiczne — już jako Muzeum Archeologiczne, oddział Archäologischen Staatssammlung w Monachium — zostały przeniesione do liczącego 500 lat budynku byłej owczarni z Virnsberg (środkowa Frankonia), stojącego obecnie na terenie Skansenu Frankońskiego w Bad Windsheim — stąd oficjalna nazwa muzeum: Archäologie-Museum im Fränkischen Freilandmuseum Bad Windsheim. Znajdująca się w muzeum stała wystawa prezentuje znaleziska archeologiczne od epoki kamienia aż po okres wczesnego średniowiecza.

Pawilon wystawowy znajdujący się na miejscu dolnopaleolitycznego stanowiska archeologicznego „Steinrinne” w Bilzingsleben (Lkr. Sömmerda, Turyngia) oraz czaszka Homo heidelbergensis (ok. 400 tys. lat temu).

Niemcy (RFN), Thüringen Bote
(1.09.2008)

Jeden z pięciu samoprzylepnych znaczków (ząbki nadrukowane) wyemitowanych przez prywatną firmę Thüringen Bote GmbH z siedzibą w Sömmerda. Wszystkie przedstawiają różne atrakcje turystyczne powiatu Sömmerda.

Niemcy (RFN), Mi P 86, sygn. A 5/39 (01.1965) i A 19/147 (12.1965)

Bad Buchau (Lkr. Biberach, Badenia-Wirtembergia), miasto leżące w pobliżu jeziora Federsee, słynne ze znajdującego się tutaj Federseemuseum — muzeum-skansenu, w którym eksponowane są znaleziska pozyskane w trakcie wieloletnich (pierwsze, przypadkowe jeszcze, odkrycia miały miejsce w 1866 r.) archeologicznych prac wykopaliskowych. Na terenie liczącego ok. 45 km2 basenu jeziora Federsee, obecnie w większości wypełnionego przez osady biogeniczne, znaleziono przede wszystkim świetnie zachowane w torfowym środowisku pozostałości nawodnych osad palafitowych z okresu neolitu (pierwszą była osada ludności kultury Schussenried w Hochmoor, zlokalizowana w 1875 r., inne sztandarowe stanowiska to Aichbühl, Riedschachen i Wasserburg Buchau), ale najstarsze liczą sobie 14 tys. lat.

Bonn, Niemcy
(8.03.1990)

Rheinisches Landesmuseum w Bonn, którego korzenie sięgają 1820 roku, kiedy decyzją Karla Augusta, księcia von Hardenberg, kanclerza Prus, zostało założone Museum Rheinisch-Westfälischer Alterthümer, przekształcone w 1874 r. w Provinzialmuseum, a od 1934 r. występujące już pod obecną nazwą.
W 2003 r. oddano do użytku nowoczesny budynek, w którym znajduje się m.in. 16 kości neandertalczyka odkrytych w Neandertal i zakupionych przez muzeum w 1877 r., po śmierci Johanna Carla Fuhlrotta.

Frankatura mechaniczna: Darmstadt, 12.09.1983

Darmstadt, Niemcy
(12.09.1983)

Muzeum Krajowe Hesji (Hessisches Landesmuseum) w Darmstadt swe początki bierze od muzeum ufundowanego w 1820 roku przez wielkiego księcia Hesji-Darmstadt, Ludwika I, który przekazał tej instytucji swoje kolekcje dzieł sztuki i przyrodniczą, gromadzone od XVII wieku. Budynek będący obecnie siedzibą muzeum powstał na zamówienie wielkiego księcia Ernesta Ludwika i został oddany do użytku w 1897 roku. Uległ on zniszczeniom w czasie II wojny światowej, ale najcenniejsze eksponaty zostały ewakuowane. Po odbudowie muzeum otwarto ponownie w 1955 roku.
Hessisches Landesmuseum posiada zbiory podzielone na trzy działy: sztuki i historii sztuki, przyrodniczy oraz zbiór Simona Spierera. W pierwszym z nich znajduje się m.in. kolekcja archeologiczna, należąca do najstarszych tego rodzaju w Niemczech. Po rozległych stratach wojennych większość zabytków pochodzi z badań wykopaliskowych po 1945 roku, prowadzonych na terenie środkowej i południowej Hesji. Na wystawie eksponowane są zabytki z neolitu, epoki brązu, okresów przedrzymskiego (celtyckiego) i rzymskiego, z czasów panowania Franków, a także antyczne naczynia greckie i italskie.

Frankatura mechaniczna: Drezno 1, 27.06.1996

Frankatura mechaniczna: Drezno 1, 18.08.2008

Drezno 1, Niemcy
(27.06.1996 i 18.08.2008)

Niemcy (RFN), Mi 2874
(9.06.2011)

Na tym znaczku Pałac Japoński jest pierwszym budynkiem od lewej

Pochodzący z pierwszej połowy XVII w. barokowy Pałac Japoński (Japanisches Palais) w Dreźnie, w którym znajduje się Landesamt für Archäologie, a do niedawna była także siedziba Landesmuseum für Vorgeschichte. Obecnie muzeum archeologiczne — Staatliches Museum für Archäologie — mieści się w Chemnitz — dla zwiedzających zostało otwarte 16 maja 2014 roku.

Niemcy (RFN), Mi 3068–3069 i 3073–3074
(3.04.2014)

A na tych znaczkach Pałac Japoński jest drugim budynkiem od lewej (to ten szeroki, jasno oświetlony)

Staatliches Museum für Archäologie Chemnitz (SMAC) jest archeologicznym muzeum krajowym Saksonii i podlega saksońskiemu Krajowemu Urzędowi Archeologicznemu (Landesamt für Archäologie Sachsen). Najstarsze eksponaty ze zbiorów muzeum pochodzą sprzed ok. 280 tys. lat. Najcenniejsze z nich to np. pięściaki krzemienne, „Rebekka” — figurka kobiety z epoki kamienia znaleziona w Dreźnie-Cotta oraz tzw. Adonis z Zschernitz — najstarsza (ok. 5200–5100 BC) w Europie gliniana figurka przedstawiająca mężczyznę, znaleziona 19 sierpnia 2003 r. podczas badań wykopaliskowych na terenie osady kultury ceramiki wstęgowej rytej.
Początki muzeum sięgają różnych, powstających od XVIII w., prywatnych kolekcji zabytków pradziejowych, ale pierwsze samodzielne muzeum powstało dopiero w 1938 r. Jego zbiory rozmieszczone były w trzech budynkach na terenie Drezna, jednak wszystkie zostały zniszczone wskutek alianckich nalotów w lutym 1945 r. Po II wojnie światowej muzeum musiało być organizowane na nowo, w czym duży udział miał archeolog Werner Coblenz (1917–1995). W 1954 r. muzeum przejęło ruiny Pałacu Japońskiego i rozpoczęło jego odbudowę. Po zjednoczeniu Niemiec muzeum w 1991 r. przeszło pod zarząd Landesamt für Archäologie Sachsen.

Frankatura mechaniczna: Frankfurt nad Menem 97, 14.11.1975

Frankfurt nad Menem 97, Niemcy
(14.11.1975)

Naturmuseum Senckenberg we Frankfurcie nad Menem jest drugim pod względem wielkości muzeum przyrodniczym w Niemczech. Słynie przede wszystkim z kolekcji szczątków dinozaurów i ptaków. Muzeum jest własnością i jest zarządzane przez Senckenberg Gesellschaft für Naturforschung (do 2008 działające pod nazwą: Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft). Unikatowa w skali Europy jest prezentowana w muzeum rekonstrukcja słynnego szkieletu Australopithecus africanus, zwanego Lucy.

Niemcy (RFN), Mi P 138
(01.1984)

Niemcy (RFN), Mi P 152
(02.1989)

Niemcy (RFN), całostka Cp
(1993 r.)

Niemcy (RFN), całostka Cp
(03.1996)

Mieszczące się w chłopskiej zagrodzie muzeum w Hachenburg (Westerwaldkreis, Nadrenia-Palatynat), gromadzące m.in. zbiory prahistoryczne (Vor- und Frühgeschichte).

Halle 2, Niemcy
(15.10.1984)

Halle 27, Niemcy
(30.08.2001)

Halle, Niemcy
(16.08.2011)

Frankatura mechaniczna: Halle 27, 30.08.2001

Frankatura mechaniczna: Halle, 16.08.2011

Berlin, Niemcy
(10.03.1970)

Briefzentrum 06 = Halle, Niemcy
(20.12.2004)

Landesmuseum für Vorgeschichte (Krajowe Muzeum Prehistorii) w Halle (Saksonia-Anhalt).
Zalążkiem tej instytucji było założone w 1882 roku Muzeum Prowincjonalne. Muzeum to, jako pierwsze muzeum archeologii prehistorycznej w Niemczech, otrzymało oddzielny, własny budynek. Decyzja o jego budowie zapadła już w 1910 roku, ale przypominający zamek gmach (pokazany na datowniku z 1984 r.) ukończono w 1913 roku. Z powodu I wojny światowej otwarcie pierwszej wystawy miało miejsce dopiero 9 października 1918 roku. Obecnie zbiory muzeum w Halle, obejmujące całe pradzieje, należą do najstarszych, najbogatszych i najbardziej wartościowych tego typu w Europie.

W 1970 roku ukazała się, pierwsza o tej tematyce w NRD, seria znaczków (Mi 1553–1556) prezentująca najcenniejsze okazy ze zbiorów tego muzeum. Były to:

10 (Pf) – jeździec (bóg Odin/Wotan?) uzbrojony w tarczę i włócznię — płaskorzeźba (pocz. VIII w.) na płycie z piaskowca (wys. 78 cm) z Hornhausen koło Oschersleben (Lkr. Börde) — sylwetka tego jeźdźca stała się symbolem muzeum, widoczna jest też pokazanej powyżej frankaturze mechanicznej z 2001 roku,
20 (Pf) – hełm żebrowy typu ostrogockiego (1. poł. VI w.) z żelaza i złoconego brązu, ze zwisającymi „policzkami” oraz sterczyną na czubku, a w partii czołowej z krzyżem w otoczeniu alfy i omegi, wyprodukowany w gockich warsztatach północno-nadczarnomorskich (prawdopodobnie był darem Teodoryka Wielkiego dla jednego z królów turyńskich), znaleziony w tzw. grobie książęcym (grób nr 84) na cmentarzysku w Weißenfels-Stößen koło Hohenmölsen (Burgenlandkreis),
25 (Pf) – naczynie brązowe z dnem bogato zdobionym rytymi motywami falisto-spiralnymi kultury nordyjskiej (V okres epoki brązu, ok. 1000 BC) z Schadeleben (Salzland),
40 (Pf) – neolityczny bęben gliniany ludności grupy Salzmünde kultury pucharów lejkowatych (ok. 3000 BC) z Leuna-Rössen koło Merseburga (Saalekreis).

Niemcy (RFN), Mi P 89 (A 22/169)
(01.1966)

Niemcy (RFN), Mi P 89 (A 22/170)
(01.1966)

Niedersächsisches Landesmuseum Hannover (Krajowe Muzeum Dolnej Saksonii w Hanowerze) — jest spadkobiercą tradycji Museum für Kunst und Wissenschaft, otwartego w 1856 r. w obecności Jerzego V, ostatniego króla Hanoweru. Później instytucja ta została przemianowana na Museum der Provinz Hannover lub Provinzialmuseum. W 1902 r. muzeum przeniosło się do nowego reprezentacyjnego budynku, w którym znajduje się do dziś, zaprojektowanego przez Huberta Stiera w stylu neorenesansowym. Fasadę gmachu otacza relief przedstawiający główne momenty w rozwoju ludzkości, którego twórcami było trzech rzeźbiarzy: Georg Herting, Karl Gundelach i Georg Küsthardt. W 1933 muzeum zmieniło nazwę na Landesmuseum, a od 1950 r. nosi obecne miano Niedersächsisches Landesmuseum Hannover.
W skład zbiorów Krajowego Muzeum Dolnej Saksonii w Hanowerze wchodzą kolekcje przyrodnicza (znajdują się tu m.in. modele dinozaurów i wiwarium, w którym zgromadzone są szczególne okazy ryb, płazów, gadów i stawonogów), archeologiczna, etnologiczna, numizmatyczna oraz dzieł sztuki (malarstwa i rzeźby) powstałych od średniowiecza po początki XX wieku. Dział Archeologiczny działa przy współpracy Niedersächsischer Landesverein für Urgeschichte e.V. i jego grupą roboczą działającą pod nazwą „Steinzeit”, utworzoną w 1999 r. Zbiory archeologiczne muzeum (jedne z największych w Europie, obejmujące 148 tysięcy pozycji katalogowych i 5500 metrów bieżących regałów) dokumentują blisko pół miliona lat dziejów człowieka na na terenie północnych Niemiec. Pierwsze zabytki pochodzą jeszcze z kolekcji powstałego w 1835 r. Historischen Vereins für Niedersachsen.

Późnogotycki budynek Muzeum Archeologicznego w Kelheim (Archäologisches Museum der Stadt Kelheim).
Stała wystawa muzeum prezentuje archeologię Kelheim od neandertalczyka po wczesne średniowiecze. Badania wykopaliskowe prowadzone w rejonie kanału Ren-Men-Dunaj potwierdziły istnienie w tym miejscu ciągłości osadniczej od czasów pobytu neandertalczyków w dolinie rzeki Altmühl (ok. 80 tys. lat temu) aż po założenie miasta.

Kelheim 1, Niemcy
(17.09.1981)

Frankatura mechaniczna: Mettmann, 30.11.2012

Datownik i frankatura mechaniczna stosowane z okazji 75. rocznica powstania Neanderthal-Museum w Mettmann. Na obu przedstawiono dwa budynki muzealne — wzniesiony w 1937 roku i nowy gmach, otwarty 10 października 1996 roku, posiadający 2200 m² powierzchni wystawowych. Aktualnie muzeum odwiedza ok. 170 tys. zwiedzających rocznie, co czyni go jednym z najbardziej popularnych muzeów archeologicznych w Niemczech.

Mettmann, Niemcy
(4.05.2012 i 30.11.2012)

Budynek utworzonego w 1928 roku Roentgen-Museum Neuwied (dawniej Kreismuseum Neuwied) w Neuwied (Lkr. loco, Nadrenia-Palatynat), w którym przechowywane są także zbiory zabytków z epoki kamienia, eksponowane jednakże tylko sporadycznie w salach wystaw czasowych.

Niemcy (RFN), Mi P 125
(01.1978)

Perleberg 1, Niemcy
(15.09.1980)

Budynek muzeum w Perleberg (Lkr. Prignitz, Brandenburgia).
Gdy w 1899 roku znaleziska z grobu książęcego zostały przeniesione do Märkische Museum w Berlinie, oczywistym stała się konieczność utworzenia w Perleberg własnego muzeum, które gromadziłoby zabytki z terenu miasta i okolicy. Stało się to w 1905 roku, a założycielem i pierwszym dyrektorem muzeum był kupiec Wilhelm Ratig (1852–1929). Obecne Stadt- und Regionalmuseum w Perleberg jest jednym z najstarszych regionalnych muzeów w Brandenburgii, a jego zbiory należą do największych. Siedzibą muzeum od 1931 roku jest wzniesiony ok. 1800 roku dom przy ul. Mönchort 7, jednak obecnie muzeum zajmuje też sąsiednie budynki pod numerami 9 i 11. W 2012 roku na parterze muzeum otwarto nową wystawę stałą poświęconą archeologii, obejmującą czasy od epoki kamienia do średniowiecza. Eksponowane są na niej m.in. topory w kształcie litery T z poroża jelenia, topory kamienne, siekiery z kamienia oraz krzemienia, a także naczynia ceramiczne, w tym kultury ceramiki sznurowej.

Frankatura mechaniczna: Remscheid 1, 31.03.1982

Remscheid 1, Niemcy
(31.03.1982 i 21.05.1982)

W datowniku tego wirnika z maja 1982 r. jest jeszcze stary numer kodu pocztowego!

Deutsches Werkzeugmuseum w Remscheid (Północna Nadrenia-Westfalia) zostało utworzone w 1967 roku. Jest to jedyne tego typu muzeum w Niemczech — gromadzi zbiory związane z historią rozwoju narzędzi od paleolitu aż po XXI w. Po rozbudowie i zmianie koncepcji wystawy muzeum zostało ponownie otwarte w 1998 r.

Rzesza Niemiecka, Mi P 236
(1935 r.)

Niemcy (RFN), Biberpost
(2014 r.)

Najbardziej charakterystyczna część gmachu Johann-Friedrich-Danneil-Museum w Salzwedel (Altmarkkreis Salzwedel, Saksonia-Anhalt).

Samoprzylepny znaczek wyemitowany w 10-znaczkowym zeszyciku przez prywatną firmę Biberpost z siedzibą w Magdeburgu, działającą od lipca 2000 roku na terenie Saksonii-Anhalt. Wszystkie przedstawiają różne zabytki i atrakcje turystyczne powiatu Altmarkkreis Salzwedel.

Johann Friedrich Danneil (1783–1868), niemiecki prehistoryk i pedagog, w 1836 roku założył Altmärkischer Verein für Vaterländische Geschichte und Industrie. We wrześniu 1932 roku w Salzwedel otwarto muzeum jego imienia, w skład którego weszły eksponaty gromadzone od początku istnienia Towarzystwa. Obecnie jest to placówka regionalna, gromadząca zabytki z różnych dziedzin z terenu Altmarku. Tradycyjnie ważne są zbiory archeologiczne, których gromadzenie zapoczątkował J. F. Danneil, a wśród nich szczególne liczne są materiały z okresu neolitu.

Niemcy (RFN), Mi P 86
(12.1965)

Schloß Gottorf w Szlezwiku, siedziba Archäologisches Landesmuseum (Krajowe Muzeum Archeologiczne), wcześniej znanego pod nazwą Landesmuseum für Vor- und Frühgeschichte (Krajowe Muzeum Pra- i Protohistoryczne). To jedna z najważniejszych budowli w Szlezwiku oraz największa budowla pałacowa w całych Niemczech. Przez osiem wieków swego istnienia była ona wielokrotnie rozbudowywana, przekształcając się ze średniowiecznego zamku w barokową rezydencję książąt Schleswig-Holstein-Gottorf. Obecnie w zamku mieszczą się dwa muzea krajowe (Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte oraz Archäologisches Landesmuseum) oraz fundacja Stiftung Schleswig-Holsteinische Landesmuseen Schloss Gottorf.
Początki obecnego muzeum tkwią w powstałym w Szlezwiku w 1835 roku oddziale kopenhaskiego Muzeum Narodowego, a w 1995 r. przyłączono zbiory muzeum Uniwersytetu Christiana Alberta w Szlezwiku, będącego spadkobiercą utworzonego w Kilonii w 1835 r. Museums vaterländischer Alterthümer oraz powstałego w 1852 roku Flensburger Sammlung (Flensborgsamlingen) Helviga Conrada Engelhardtsa.
Aktualnie zbiory Archäologisches Landesmuseum obejmują ponad 3 miliony zabytków, od epoki kamienia po średniowiecze, i należą do największych tego typu w Europie.

Niemcy (RFN), Mi P 134
(01.1981)

Frankatura mechaniczna: Schleswig 1, 24.08.1985

Szlezwik 1, Niemcy
(24.08.1985)

Frankatura mechaniczna: Deutsche Post (Schleswig), 27.04.2010

Deutsche Post, Niemcy
(27.04.2010)

Ilustrowany sylwetką mamuta datownik upamiętniający wystawę „Eiszeit. Mensch, Mammut und Naturgewalten”, zorganizowaną w Historisches Museum der Pfalz w Speyer (Nadrenia-Palatynat), trwającą od 9.09.2001 do 7.04.2002.

Briefzentrum 67 = Ludwigshafen, Niemcy
(1.09.2001)

Steinheim an der Murr (Lkr. Ludwigsburg, Badenia-Wirtembergia), niewielkie miasteczko dumne z istniejącego tutaj Urmensch-Museum Homo steinheimensis.

Niemcy (RFN), Mi P 134
(01.1981)

Początki dzisiejszego Museum für Ur- und Frühgeschichte Thüringens w Weimarze łączą się z powstaniem w 1889 roku Naturwissenschaftliches Museum, w ramach którego gromadzono też znaleziska archeologiczne z terenu Turyngii, które na jego wystawach pojawiły się już w 1892 roku. Obecnie muzeum dzieli siedzibę z Turyńskim Krajowym Urzędem Konserwatorskim (Thüringisches Landesamt für Archäologische Denkmalpflege), pod który podlega.

Weimar 1, Niemcy
(16.10.1989)

Wystawy

Briefzentrum 10 = Berlin Zentrum, Niemcy
(9.03.2003)

Briefzentrum 53 = Bonn, Niemcy
(8.04.2003)

Muzea prezentują nie tylko eksponaty, których są właścicielami. Często organizowane są wystawy tematyczne tworzone z zabytków pochodzących z wielu muzeów, które wędrują z miasta do miasta, z muzeum do muzeum, by potem ponownie ulec rozproszeniu po muzeach macierzystych dla poszczególnych zabytków. Przykładem takiego przedsięwzięcia była ekspozycja „Ludzie – Czasy – Miejsca. Archeologia w Niemczech”, która w latach 2002–2003 gościła w wielu salach wystawowych tego kraju, czego pamiątką są datowniki z Berlina (wystawa prezentowana była od 6 grudnia 2002 roku do 31 marca 2003 roku w gmachu Martin-Gropius-Bau) i Bonn (czynna od 9 maja do 24 sierpnia 2003 roku w Kunst- und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland).

Innym rodzajem działalności wystawienniczej są ekspozycje organizowane dla osiągnięcia określonych celów propagandowych lub dydaktycznych, jak wystawa poświęcona ochronie zabytków archeologicznych na terenie powołanego do życia w 1976 roku euroregionu Moza-Ren, jaka od 14 lipca do 13 września 1992 roku prezentowana była nie w muzeum, a bliżej ludzi — w ratuszu w Akwizgranie!

Akwizgran, Niemcy
(4.08.1992)

Norwegia

Stavanger, Norwegia
(stempel stosowany m.in. 25.06.1991)

Muzeum Archeologiczne w Stavanger (okr. Rogaland) od 1 stycznia 2009 roku jest częścią Uniwersytetu w Stavanger (Arkeologisk museum ved Universitetet i Stavanger) i jednym z pięciu muzeów archeologicznych w Norwegii (pozostałe znajdują się na uniwersytetach w Oslo, Bergen, Trondheim i Tromsø. Mieści się w pięknych budynkach specjalnie zaprojektowanych na potrzeby tej placówki. W zbiorach muzeum znajdują się zabytki z całego świata, ale głównym jego zadaniem jest prezentacja przeszłości okręgu Rogaland od momentu pojawienia się pierwszych ludzi (ok. 11 tys. lat temu), aż po średniowiecze. Muzeum prowadzi także badania wykopaliskowe. Np. w 2014 roku kontynuowano prace rozpoczęte w poprzednim roku w Sømmevågen, przy drodze prowadzącej ze Stavanger do lotniska w Sola, gdzie odsłonięto zalegające na głębokości 1–3 m relikty osad z okresu mezolitu i neolitu (ok. 6400–1800 BC).
Ilustrację stempla stanowi wizerunek złotej płytki (tzw. gullgubber) z okresu wikińskiego (ok. 700–800 r.), znalezionej w 1887 roku w Hauge (gm. Kleppe, reg. Rogaland).

Polska

Polska, Mi 1602 = Fi 1453
(21.07.1965)

Budynek Arsenału według stanu z ok. 1830 r.

Polska, Mi 3438 = Fi 3290
(26.03.1993)

Warszawa 1 (22.09.1980)

Nr 80272 wg katalogu A. Myślickiego

Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie mieści się (od 1958 r.) w historycznym gmachu Arsenału przy ul. Długiej 52. Muzeum rozpoczęło swoją działalność w 1923 roku, a w 1928 roku Prezydent RP wydał rozporządzenie o PMA, które zawierało również statut Muzeum. Nadawał on PMA prawa państwowego zakładu naukowo-badawczego mającego za zadanie badanie prahistorii ziem polskich, gromadzenie i udostępnianie zbiorów oraz popularyzację prahistorii. W okresie międzywojennym PMA pełniło także rolę centrum ochrony zabytków archeologicznych. Zbiory muzeum składały się w 95% z materiałów pozyskanych w wyniku badań terenowych, posiadających pełną wartość źródłową. Staraniem PMA, utworzony został rezerwat archeologiczny w neolitycznej kopalni krzemienia w Krzemionkach Opatowskich.
Zbiory Działu Paleolitu i Mezolitu obejmują głównie materiały krzemienne datowane na okres od ponad 100 tys. lat temu do 4 tys. lat BC. Kolekcje z około tysiąca stanowisk, pozyskiwane od końca XIX wieku, pochodzą z obszaru całej Polski, a także obecnej Litwy, Ukrainy i Białorusi. Szczególnie bogate są materiały z okresu środkowego paleolitu (100–40 tys. lat temu) z jaskiń południowej Polski (Jaskinia Ciemna, Okiennik, Jama), a także z okresu schyłkowego paleolitu (ok. 10–8 tys. lat BC) z Niżu Polskiego (Świdry, Rydno). Wśród zespołów zabytkowych szczególnie wyróżnia się bogato wyposażony pochówek późnomezolitycznego łowcy, odkryty w Janisławicach (pow. Skierniewice), datowany na 6580±80 BP, tj. 5537±64 BC.
Zbiory Działu Neolitu należą do najliczniejszych w PMA kolekcji. Znajdują się w nich materiały z całej Polski i terenów ościennych. Najbogatsza część zbiorów pochodzi z terenów Małopolski, Mazowsza i Polski płn.-wsch. Najliczniejsze i najbardziej znane zespoły zabytkowe to: Ćmielów, Złota, Krzemionki, Gródek oraz jaskinie ojcowskie: Zawichost, Popudnia i Pieniążkowa.
Jedną z głównych specjalizacji Działu Neolitu jest prahistoryczne górnictwo krzemienia, jego przetwórstwo i dystrybucja wytworów. Dzięki badaniom Działu odkryto kompleks górniczy w Puszczy Knyszyńskiej. Powstał tam, utworzony wspólnie z władzami gminnymi i leśnikami, ośrodek archeologiczno-turystyczny, tzw. Ekomuzeum. Pracownicy Działu zajmują się również badaniami obrządku pogrzebowego ludności kultury pucharów lejkowatych na lessach sandomiersko-opatowskich, np. grobowca megalitycznego w Stryczowicach, woj. świętokrzyskie.

Poznań 1 (23.05.1968)

Nr 68090 wg katalogu A. Myślickiego

Muzeum Archeologiczne w Poznaniu mieści się przy ul. Wodnej 27, w renesansowym pałacu powstałym ok. 1540 w wyniku przebudowy kilku gotyckich kamienic, będącym rodową siedzibą Górków.
Początki Muzeum sięgają 23 września 1857 r., kiedy to Wydział Nauk Historycznych i Moralnych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk podjął uchwałę o utworzeniu Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich. W 1923 r. zbiory archeologiczne połączono z podobnymi zbiorami byłego Muzeum Prowincjonalnego w Poznaniu (Kaiser-Friedrich Museum), założonego przez Niemców w 1894 r. Powstał wówczas odrębny Dział Przedhistoryczny Muzeum Wielkopolskiego z własną siedzibą. W roku 1945 założono samodzielne Muzeum Prehistoryczne, przemianowane w 1950 r. na Muzeum Archeologiczne. W 1967 roku Muzeum uzyskało nową siedzibę w Pałacu Górków, zrekonstruowanym po zniszczeniach wojennych.
W Muzeum przechowywane są liczne zbiory z epoki kamienia, a w szczególności materiały z osad kultury pucharów lejkowatych w Wiórku i Luboniu, od których pochodzą nazwy dwóch głównych faz tej neolitycznej kultury.

Wrocław 1 (23.11.1970)

Nr 70516 wg katalogu A. Myślickiego

Obecne Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu, Oddział Muzeum Miejskiego, mieści się przy ul. Cieszyńskiego 9, w gotycko-renesansowym budynku Arsenału Wrocławskiego, zwanym Arsenałem Mikołajskim, wzniesionym na przestrzeni XIV–XVI w. (na datowniku z 1970 roku pokazana jest była siedziba muzeum, w budynku przy ul. Kazimierza Wielkiego 34).
Muzeum funkcjonuje od 1815 r., kiedy to powstało Królewskie Muzeum Sztuki i Starożytności, należy więc do najstarszych tego rodzaju muzeów w Europie. Wśród licznych zbiorów znajdują się najstarsze zabytki odkryte na ziemiach polskich z paleolitu dolnego (500 tys. lat) w Trzebnicy oraz gliniana figura kultowa barana ludności kultury pucharów lejkowatych z Jordanowa Śląskiego.
Kilka odbywających się w muzeum wystaw zostało upamiętnionych okolicznościowymi datownikami.

Wrocław 1 (21.07.1966, 23.07.1966 i 24.07.1966)

Nr 66188–66190 wg katalogu A. Myślickiego

Powyższe datowniki zostały zilustrowane wizerunkami żelaznej zapinki (fibuli) typu kowalewickiego, znalezionej w Legnicy-Piekarach Wielkich (IV w. p.n.e.), głowy posągu egipskiego i naczynia kultury przeworskiej (II w. n.e.).

Na kasowniku z prawej posąg tzw. Światowida ze Zbrucza, znaleziony w sierpniu 1848 roku w rzece Zbrucz, w majątku Liczkowce koło Husiatyna (obecnie Ukraina, obwód tarnopolski), którego właścicielem był Konstanty Zaborowski, i nazwany imieniem Świętowita/Światowita, boga wojny i urodzaju u Słowian połabskich. Posąg wykonano z wapienia (zachowana wysokość 2,57 m), zapewne w IX/X–X wieku.

Wrocław 1 (16.02.1976)

Nr 76008 wg katalogu A. Myślickiego

Wrocław 1 (16.03.1968)

Nr 68021 wg katalogu A. Myślickiego

Gdańsk,

Mi 213 = Fi 207 (1.01.1925)
Mi 232 = Fi 226 (23.07.1932)
Mi 263 = Fi 259 (25.11.1936)
Fi Cp 32 (06.1925)

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku mieści się przy ul. Mariackiej 25/26. Jest spadkobiercą tradycji naukowych i kolekcjonerskich sięgających do założonego w 1743 roku Sociates Physicea Experimentalis (Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego). W 1845 roku Towarzystwo nabyło budynek (obecną siedzibę Muzeum), który od tej pory jest nazywany Domem Przyrodników (na drugim znaczku jest to wysoka kamienica na drugim planie). W 1880 roku część zbiorów została przekazana do Westpreussisches Provinzial-Museum. Do powstania zbioru zabytków archeologicznych przyczynili się głównie członkowie Towarzystwa Antropologicznego, utworzonego w 1872 roku z inicjatywy A. Lissauera, jako sekcja Towarzystwa Przyrodniczego. Zabytki te przeszły następnie w posiadanie powstałego w 1920 roku Museum für Naturkunde und Vorgeschichte, a w 1939 roku trafiły do nowego muzeum — Gaumuseum für Vorgeschichte. Jego siedziba uległa spaleniu w czasie II wojny światowej, a wraz z nią spłonęła większość zbiorów. Część wywieziono wcześniej do miejscowości Przyjaźń, jednak niewiele z nich udało się później odnaleźć. Po instytucjach muzealnych funkcjonujących w Gdańsku przed rokiem 1945 odziedziczono zaledwie 411 zabytków.
W roku 1953 przy Muzeum Pomorskim w Gdańsku utworzono jednoosobowy Dział Archeologiczny, w którym zatrudniono Leona Łukę, późniejszego długoletniego dyrektora Muzeum Archeologicznego, a w 1954 roku podjęto decyzję o odbudowie kompleksu zabytkowych budynków na potrzeby przyszłego Muzeum Archeologicznego. Był to Dom Przyrodników i przylegająca doń oficyna, położone pomiędzy Długim Pobrzeżem, ulicami Mariacką i Dzianą oraz znajdującą się od strony Starej Motławy Bramą Mariacką (na drugim znaczku na pierwszym planie).
Jednymi z najciekawszych zabytków przechowywanych obecnie w Muzeum są: zespół zabytków kultury rzucewskiej z epoki neolitu, kolekcja popielnic twarzowych z wczesnej epoki żelaza, wyroby rzemiosła artystycznego z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów oraz zbiór wyrobów bursztynowych datowanych od neolitu po późne średniowiecze, m.in. kopia tzw. konika z Dobiegniewa.

Łódź 1 (2.01.1981)

Nr 81001 wg katalogu A. Myślickiego

Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku powołano w Łodzi Muzeum Miejskie. W latach 1929–1930 zapadła decyzja rozdzielenia zbiorów i utworzenia nowych placówek muzealnych. Zbiory etnograficzne i archeologiczne przekazane zostały do Miejskiego Muzeum Etnograficznego, które swą działalność rozpoczęło 1 stycznia 1931 roku. Pierwotnie zainteresowania Muzeum koncentrowały się wokół województw łódzkiego i kieleckiego, ale szybko rozszerzono je również na województwa wschodnie Rzeczypospolitej, tj. lubelskie, wołyńskie, stanisławowskie, poleskie i tarnopolskie. Pierwotną siedzibą Muzeum była kamienica przy ulicy Piotrkowskiej 91. W 1934 r. zostało przeniesione do znacznie okazalszej siedziby przy Piotrkowskiej 104, a od II wojny światowej do chwili obecnej zajmuje budynek przy Placu Wolności 14.
Po zakończeniu wojny podzielono zbiory archeologiczne i etnograficzne, w wyniku czego powstały dwie placówki: Miejskie Muzeum Prehistoryczne (działające od 14 maja 1945) i Miejskie Muzeum Etnograficzne (od 20 kwietnia 1945). Na przełomie lat 1949/1950, obydwa Muzea zostały upaństwowione i przybrały nazwy: Muzeum Archeologiczne i Muzeum Etnograficzne w Łodzi. W dniu 1 stycznia 1956 roku nastąpiło połączenie obu placówek w jedno Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi.
Zbiory archeologiczne gromadzone i przechowywane są w ramach kilku działów: Starszej i Środkowej Epoki Kamienia, Młodszej Epoki Kamienia, Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza, Okresu Późnolateńskiego i Okresu Rzymskiego oraz Okresu Średniowiecza i Nowożytności.

Łódź 1 (30.09.1962)

Nr 62470 wg katalogu A. Myślickiego

Z prawej stempel dodatkowy stosowany w urzędzie pocztowym Łódź 1 dla upamiętnienia wystawy „Archeologia i świat antyczny na znaczkach pocztowych” prezentowanej w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym. Wystawę przygotowało Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, z okazji sesji naukowej i Walnego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, odbywającego się w tym mieście od 10 do 12 maja 1962 roku. Była ona prezentowana w salach Muzeum Śląskiego, a następnie została zaproszona do Łodzi.
Stempel ilustruje uproszczony wizerunek brązowego posągu „Dyskobola” autorstwa Myrona (ok. 450 p.n.e.). Oryginał nie zachował się, ale rzeźba jest znana z licznych marmurowych kopii rzymskich.

Olesno (4.10.1985)

Nr 85281 wg katalogu A. Myślickiego

Początki Oleskiego Muzeum Regionalnego w Oleśnie (pow. loco, woj. opolskie) im. Jana Nikodema Jaronia datują się od 12 czerwca 1960 roku, kiedy to w budynku przy ulicy Pieloka 18 otwarto ekspozycje archeologiczną, etnograficzna i historyczną. Obecnie muzeum mieści się w barokowej kamienicy przy ulicy Jaronia. Jako placówka regionalna zajmuje się gromadzeniem, konserwowaniem i opracowywaniem dóbr kultury materialnej w zakresie archeologii, etnografii i historii z terenu Ziemi Oleskiej. Dział archeologiczny obejmuje zabytki pochodzące z badań na terenie regionu, w tym topory kamienne i siekiery kamienne.
Na kasowniku okolicznościowym z okazji 25-lecia istnienia muzeum przedstawiono trzy zabytki z jego zbiorów: naczynie gliniane kultury łużyckiej, naramiennik z dwoma lewoskrętnymi tarczkami spiralnymi (III/IV okres epoki brązu) i sztylet z głowicą antenową z Kościelisk stan. 2, gm. Radłów (V okres epoki brązu).

Rosja

Rosja, całostka Ck
(12.10.2011)

Gmach Krasnodarskiego Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego im. E. D. Felicyna w Krasnodarze (Краснодарский государственный историко-археологический музей-заповедник им. Е. Д. Фелицына), jeden z najpiękniejszych budynków stolicy Kubania, wzniesiony w latach 1900–1901 dla kupieckich rodzin braci Bogarsukov.
Początki muzeum wiążą się z Kubańskim Wojskowym Muzeum Etnograficznym i Przyrodniczym, założonym w 1879 roku przy Kubańskim Komitecie Krajoznawców i Historyków, którego sekretarzem był E. D. Felicyn. Obecne Krasnodarskie Muzeum Historyczno-Archeologiczne powstało w 1977 roku na bazie Кrasnodarskiego Muzeum Historyczno-Krajoznawczego, muzeów krajoznawczych w Anape i Temrûk, muzeum rodziny Stepanovych w Timašëvsku, archeologicznego skansenu „Antyczne miasto Gorgippia” w Anape i pozostałości antycznych miast „Hermonassa-Tmutarakań” w Tamaniu. Później w jego skład weszły jeszcze dom-muzeum M. J. Lermontowa i muzeum w Tamaniu.
Aktualnie muzeum w Krasnodarze jest największym muzeum Północnego Kaukazu, odwiedzanym rocznie przez ok. 600 tys. osób. Jego zbiory liczą ok. 400 tys. zabytków — wśród nich znajduje się największa na świecie kolekcja starożytnych amfor, a także ogromne lapidarium.

Kunstkamera — z lewej, na drugim planie — to ten budynek z wieżą na tle wód Newy.

Ghana, Mi 1156 i 1278
(8.04.1987 i 18.09.1989)

Gwinea Bissau, Mi 2115–2116
(15.05.2003)

Od lewej: Centrum Naukowe Rosyjskiej Akademii Nauk i Kunstkamera, a wieża z wielką iglicą to sobór św.św. Piotra i Pawła na terenie Twierdzy Pietropawłowskiej.

Rosja, Mi 1924
(26.04.2013)

Kunstkamera — tu na drugim planie, z lewej, zasłonięta przez budynek Muzeum Zoologicznego Rosyjskiej Akademii Nauk — widoczna jest tylko wieża (wielki gmach w środku, to też muzeum — Centralne Muzeum Marynarki Wojennej).

Muzeum Antropologii i Etnografii im. Piotra Wielkiego Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu, znane powszechnie jako Kunstkamera, to obok Ermitażu i Muzeum Rosyjskiego najpopularniejsza instytucja muzealna miasta, znajdująca się na Wyspie Wasiljewskiej, niemal na wprost Pałacu Zimowego. Jest to najstarsze muzeum w Rosji, otwarte dla zwiedzających już w 1727 roku, powstałe jako wyraz zainteresowania ludzkim ciałem Piotra Wielkiego. Początkowo swoje eksponaty car trzymał w Pałacu Letnim, jednak rozrastająca się kolekcja potrzebowała nowego miejsca. Nakazał więc wybudować budynek zaprojektowany przez niemieckiego architekta i rzeźbiarza Georga Johanna Mattarnovia, nad którym prace ukończono w 1727 roku. Wkrótce budynek stał się także siedzibą założonej przez cara Rosyjskiej Akademii Nauk.
Oddział Archeologiczny MAE powstał w 1894 roku, z inicjatywy ówczesnego dyrektora, akademika V. V. Radlova. Badania naukowe Oddziału koncentrują się na problematyce górnego paleolitu Europy Wschodniej, archeologii leśnej strefy Europy Wschodniej od mezolitu po średniowiecze oraz neolitu i wczesnej epoce metali Dalekiego Wschodu.
W zbiorach MAE znajduje się wiele wykonanych z kości słoniowej zabytków sztuki z okresu górnego paleolitu, np. kobiece statuetki, tzw. Wenus, z Gagarina (23–21 tys. lat temu), z badań S. N. Zamâtnina, i z Kostionek / Kostënek, tzw. czuringa i figurka „Wenus” ze stanowiska Eliseeviči 1 (ok. 15–12 tys. lat temu), pochodzące z badań K. M. Polikarpoviča, zawieszka w kształcie ptaka z Mal’ty (ok. 21 tys. lat temu), z badań M. M. Gerasimova oraz rzeźbę z poroża jelenia z zakończeniem w kształcie głowy łosia z wyspy Ûžnyj olenij ostrov (Южный олений остров), grób 153 (późny mezolit) z badań V. I. Ravdonikasa. Zbiory muzeum obejmują łącznie ponad tysiąc różnych kolekcji liczących w sumie ponad 600 tysięcy zabytków, w tym 120 z paleolitu (200 tys. zabytków), 30 z mezolitu (60 tys.), 255 neolitycznych (90 tys.) i 39 kolekcji eneolitycznych (60 tys. zabytków).

ZSRR, Mi U 437
(1974 r.)

ZSRR, Mi U 459
(1974 r.)

Rosja, całostka Cp
(2.11.2007)

Rosja, całostka Cp
(13.09.2013)

Pałac Zimowy w Petersburgu, od 1922 roku główna siedziba Państwowego Muzeum Ermitażu (ros. Эрмитаж — od francuskiego ermitage, „pustelnia”), mieszczącego się w pięciu pałacach carskich (Teatr Ermitażu, Stary Ermitaż, Nowy Ermitaż, Mały Ermitaż i Pałac Zimowy) stojących nad brzegiem Newy. Pałac w galerię sztuki zamieniła Katarzyna II Wielka (1729–1796), która w 1764 roku nabyła 225 obrazy. W 1852 roku car Mikołaj I (1796–1855) udostępnił zbiory publiczności — w tym celu został wybudowany ostatni pałac zespołu — Nowy Ermitaż.
Obecnie Ermitaż to jedno z największych muzeów sztuki i malarstwa w Europie, ale posiada też duże zbiory archeologiczne. Zabytki starożytnych cywilizacji śródziemnomorskich eksponowane są na parterze Nowego Ermitażu, natomiast materiały z epoki kamienia Europy i Azji na parterze zachodniego skrzydła Pałacu Zimowego.

Stojące wzdłuż brzegu Newy cesarskie pałace, w których mieści się obecnie Ermitaż, stanowiące historyczne centrum Petersburga, widnieją na dziesiątkach różnych walorów filatelistycznych. Poniżej znajduje się ich niewielki tylko wybór.

Pałac Zimowy od strony rzeki Newy (widok od N)

Rosja, Mi 1922
(26.04.2013)

Pałac Zimowy — fronton i narożnik NW (widok od W)

ZSRR, Mi 5672
(25.12.1986)

ZSRR, Mi U 526 I
(1986 r.)

Pałac Zimowy z lotu ptaka (widok od SE)

Rosja, Mi 2049 w bl. 204
(20.07.2014)

Ermitaż widziany z Wyspy Wasiliewskiej (od NW) — od prawej: Pałac Zimowy, Mały Ermitaż i Stary Ermitaż

ZSRR, Mi U 459
(1976 r.)

Płn.-zach. narożnik Pałacu Zimowego — z prawej fragment gmachu Admiralicji (widok od SW)

ZSRR, Mi 459
(1976 r.)

Południowo-zachodnia fasada Pałacu Zimowego widziana od strony nadbrzeża Newy (widok od WSW)

ZSRR, Mi 437
(1973 r.)

ZSRR, Mi U 516
(1985 r.)

Północno-zachodni narożnik Pałacu Zimowego od strony ogrodu (widok od SW)

ZSRR, Mi LU 60
(1965 r.)

Widok z Arki Sztabu Generalnego na Plac Pałacowy z Kolumną Aleksandrowską i Pałac Zimowy

ZSRR, Mi 437
(1972 r.)

Kanał Zimowy w Petersburgu — z prawej Teatr Ermitażu, z lewej Nowy Ermitaż (widok od SE)

ZSRR, Mi U 356 IIb
(1968 r.)

Wejście do południowo-wschodniego narożnika Pałacu Zimowego widziane z portyku Nowego Ermitażu, z kolosalnymi granitowymi posągami atlantów (widok od NE)

ZSRR, Mi USo 145
(1989 r.)

Pałac Zimowy od strony Placu Pałacowego (widok od SE). Wystawa archeologiczna znajduje się na parterze SW części budynku (na tej kartce z lewej)

Rosja, całostka Cp
(13.09.2013)

Pałac Zimowy od strony Newy. Na pierwszym planie Most Pałacowy (widok od W)

Rosja, całostka Cp
(13.09.2013)

Rumunia

Gmach Narodowego Muzeum Historii Rumunii (Muzeul Naţional de Istorie a României) w Bukareszcie.
To najważniejsze muzeum archeologiczne i historyczne Rumunii, gromadzące najistotniejsze zabytki z terenu Rumunii od czasów najdawniejszych aż do współczesności. Powołano je do życia w 1970 roku w celu dokumentowania zmian zachodzących we wszystkich epokach historycznych na terenach dzisiejszej Rumunii. Siedzibą muzeum został budynek byłej poczty głównej w Bukareszcie, nazywany Pałacem Poczty (Palatul Poştelor). Muzeum jest obecnie najważniejszą jednostką prowadzącą prace archeologiczne na terenie Rumunii.
W tym muzeum przechowywane są posążki tzw. Myśliciela i Żony Myśliciela z Cernavodă (jud. Konstanca, Dobrudża).

Rumunia, Mi 2927
(7.05.1971)

Budynek Muzeul National de Istorie Naturală „Grigore Antipa” w Bukareszcie, w którym znajduje się m.in. mikrodiorama (proj. dr Cantemir Riscutia) przedstawiająca wykonywanie malowideł w jaskini Altamira oraz szkielet Deinotherium gigantissimum.

Rumunia, Mi U 1169
(1983 r.)

Dawna siedziba muzeum archeologicznego w Piatra Neamţ (Mołdawia rumuńska), znanego z licznej kolekcji bogato zdobionej ceramiki kultury Cucuteni.

Rumunia, Mi U 622
(1974 r.)

Szwecja

Gävle, Szwecja
(15.12.1973)

Länsmuseet Gävleborg w Gävle (reg. Gävleborg).
Historia muzeum rozpoczęła się w 1933 roku, kiedy to John i Antonie Rettig, właściciele fabryki papierosów w Gävle, przekazali na rzecz miasta wielką darowiznę. Z tych środków, zgodnie z wolą ofiarodawców, wzniesiono ukończony w 1940 roku gmach dla nowo utworzonego Gävle museum. Początkowo w skład jego zbiorów wchodziły tysiące przedmiotów ofiarowanych przez rodzinę Rettig. Pierwszym dyrektorem muzeum został Philibert Humbla. W 1978 roku muzeum miejskie przekształcono w regionalne i pod nazwą Länsmuseet Gävleborg funkcjonuje do dziś.
Länsmuseet Gävleborg posiada także zbiory archeologiczne, a wśród nich m.in. kamienne topory z grobu w Valbo. Liczna jest ceramika neolityczna, np. ułamki naczyń kultury ceramiki dołkowej z Södra Mårtsbo oraz z osad w Måndagsbäcken i Gårdsjösundet.

Ukraina

Gmach Narodowego Muzeum Historii Ukrainy w Kijowie (Національний музей історії України, Київ). Muzeum powstało w 1899 r. jako Muzeum Miejskie. Znajdują się tu m.in. materiały z podkijowskiej osady neolitycznej z miejscowości Tripìllâ / Trypole oraz obozowiska z okresu górnego paleolitu w Mezyniu.

ZSRR, Mi U 485
(1979 r.)

Odessa, ZSRR
(31.07.1975)

Fronton głównego gmachu Muzeum Archeologicznego (Одеський археологічний музей) w Odessie, jednej z najstarszych placówek muzealnych na Ukrainie.
Muzeum Starożytności w Odessie utworzone został rozporządzeniem cara Aleksandra I 9 sierpnia 1825 roku, a jego pierwszym dyrektorem został Iwan Pawłowicz Blaramberg (1772–1831), który funkcję tę pełnił do 1831 roku, a muzeum podarował własną kolekcję zabytków starożytnych oraz książek. Początkowo Muzeum mieściło się w domu Blaramberga, który pełnił też rolę klubu, w którym zbierała się miejska inteligencja oraz miłośnicy starożytności. Bywał w nim również Aleksander Puszkin. W 1843 roku dla Muzeum wybudowano pierwszy budynek przy Placu Dumskim. Obecny gmach wzniesiono w latach 1882–1883 według projektu Feliksa Gąsiorowskiego, głównie z myślą o bibliotece miejskiej. Jego budowę sfinansowała Duma miejska oraz prezydent Odessy, Gregorios Maraslis (1831–1907).

ZSRR, Mi U 424
(1970/1971 r.)

ZSRR, Mi U 437
(1973 r.)

ZSRR, Mi U 245
(1962 r.)

Dalsza historia Muzeum jest nierozerwalnie związana z Odeskim Towarzystwem Historii i Starożytności, powstałym w 1839 roku, którego pierwszym prezesem został Dimitrij Maksimowicz Kniażewicz. Jego członkiem był też Józef Ignacy Krasicki (1812–1887), który odwiedził Odessę w 1843 roku.
Początkowo zbiory Muzeum składały się wyłącznie ze znalezisk związanych ze starożytnymi dziejami Morza Czarnego. W 1863 roku w Muzeum trafiły pierwsze przedmioty z epoki brązu. Szczególną rolę w dziejach muzeum odegrał Ernst von Stern, jego dyrektor w latach 1886-1911. Dzięki niemu zbiory Muzeum powiększyły się do tego stopnia, że po usunięciu biblioteki miejskiej cały gmach został zaadaptowany dla Muzeum Archeologicznego. Stern prowadził też intensywne prace terenowe, m.in. w latach 1902-1903 badał osadę kultury trypolskiej w miejscowości Petreny (Mołdawia).
W czasie rewolucji 1917 roku ekspozycja została zniszczona, zaginęła też część dokumentacji. W 1920 roku Muzeum zostało znacjonalizowane, a w 1924 roku otrzymało status muzeum państwowego. Wznowiono również prace badawcze, np. na terenie osady kultury trypolskiej w Sabatinowce. Wydarzeniem było odkrycie przez Michaiła Fiedorowicza Bołtenko osady i cmentarzyska kultury usatowskiej w Usatowie (obecnie na przedmieściach Odessy).
Po II wojnie światowej szybko rozpoczęto prace nad odtworzeniem Muzeum. W latach 1947–1955 zorganizowano wiele ekspedycji wykopaliskowych, a zbiory powiększyły się m.in. o kolekcje paleolityczne z badań Pawła Josifowicza Boriskowskiego. W latach 1947–1959 ówczesny dyrektor Anatolij Lwowicz Jesypenko zbadał osiedla kultury trypolskiej Aleksandrowka i Kiriłowka, kontynuowano też prace w Usatowie. W 1971 roku Muzeum włączono do Akademii Nauk Ukrainy (obecnie Narodowa Akademia Nauk Ukrainy). Aktualnie Muzeum działa na zasadach instytutu naukowo-badawczego. Poszukiwania naukowe prowadzone są w trzech podstawowych dziedzinach. Pierwsza to badanie stanowisk kultur neolitycznych północnych obrzeży Morza Czarnego (kultur trypolskiej, usatowskiej, Gumelniţa i grobów jamowych) oraz osad i kurhanów z epoki brązu. Drugą dziedziną są badania kultury scytyjsko-antycznej, a trzecią są opracowania naukowe i katalogowanie kolekcji.
Obecnie główne zbiory Muzeum liczą ponad 170 tysięcy eksponatów. Ważną częścią kolekcji są materiały z neolitycznych osad i cmentarzysk kultur Gumelniţa, Trypole i Usatovo.

Węgry

Węgry, Mi 4320
(17.11.1994)

ZSRR, Mi 1564
(9.06.1951)

Węgry, Mi 4794 w bl. 281
(6.05.2003)

Węgry, Mi 1384
(20.08.1954)

Główny budynek Magyar Nemzeti Múzeum w Budapeszcie, wybudowany w stylu klasycystycznym w latach 1837–1847. Za moment powstania Węgierskiego Muzeum Narodowego uważa się rok 1802, kiedy to hrabia Ferenc Széchényi (1754–1820) otrzymał zgodę od cesarza Franciszka na utworzenie zbioru narodowych pamiątek i przekazał do niego swoje zbiory.
W zbiorach tego muzeum znajdują się m.in. gliniany ołtarzyk z okolicy Szeged i popielnica antropomorficzna z Center-Kőfej alja.

Na tym bloku budynek muzeum (w środku, w głębi) według stanu z 1885 roku, uwieczniony na obrazie pędzla Józsefa Molnára (1821–1899).