E-mail E-mail
Antropogeneza i archeologia na znakach pocztowych

Grobowce megalityczne w Irlandii i na Wyspach Brytyjskich

Irlandia

Grobowiec z Newgrange zbudowany był na planie krzyża i składał się z długiego (ok. 19 m) i wąskiego (ok. 1 m) korytarza (wejście do niego było tak zorientowane, że promienie wschodzącego słońca wpadały aż do wnętrza komory w dniu zimowego przesilenia, tj. 21 grudnia) oraz trzech komór (ogółem 6,55×5,25m, część centralna ma średnicę ok. 3 m) przykrytych pozornym sklepieniem wysokości 6 m, zbudowanym z głazów o wadze ponad jednej tony. Niektóre bloki ścian komory, korytarza i głazy z fasady (w sumie 75 kamieni) były zdobione rytymi motywami krokwi i spiral. Ornamenty znajdują się również po drugiej, niewidocznej dla idących korytarzem, stronie kamieni! Całość przykrywał nasyp ziemny o średnicy ok. 79 m na osi NW-SE i 85 m na osi NE-SW oraz wysokości ponad 13 m, obramowany przez krąg głazów (pierwotnie było ich zapewne 97, zachowało się jednak tylko 12) długości 1,7–4,5 m, szerokości 0,5 m i wysokości do 1,4 m, natomiast cała fasada zewnętrzna była licowana białym kwarcytem, sprowadzonym zapewne z południa, z terenu oddalonych o ok. 70 km gór Wicklow. Także z daleka, bo z okolic odległego o ok. 50 km na północ miasta Newry, musiano przytransportować granitowe otoczaki, jednak większość surowca otoczakowego pozyskano zapewne z rzeki Boyne, oddalonej o ok. 1,6 km.
Znaczek: Mozambik 3879
Mozambik, Mi 3879
(30.06.2010)
Znaczek: Irlandia 952
Irlandia, Mi 952
(4.07.1996)
Znaczek: Saint Vincent 3911
Saint Vincent, Mi 3911
(24.03.1997)
Grobowiec otaczał dodatkowy pierścień średnicy ok. 104 m złożony z pojedynczo ustawionych, w odległości 7–8 m jeden od drugiego, kamieni (zachowało się 12, pierwotnie było ich ok. 35–38, niektóre zdobione rytami) wysokości ok. 1 m i szerokości 1,5–2. Największy z nich (wys. 1,2 m, szer. ponad 3 m), spoczywający przed wejściem do tolosu, pokrywają z jednej strony wyryte motywy spiral. Trzy z nich tworzą tzw. potrójną spiralę, a z boku (na znaczku z lewej) wplecione są jeszcze figury w kształcie rombów. Na innych głazach występują motywy koncentrycznych kręgów, owali, meandry, linie faliste, trójkąty, jodełki oraz małe, miseczkowate zagłębienia. Czas budowy i użytkowania grobowca ustalono dzięki serii 10 dat 14C pozyskanych dla różnych jego elementów konstrukcyjnych oraz zlokalizowanych w pobliżu jam. Okres wznoszenia tego obiektu (4 daty) można zamknąć w granicach od 4535±105 BP (UB-361) ≈ 3235±164 BC do 4415±40 BP (GrN-5463) ≈ 3086±123 BC, natomiast czas późniejszego użytkowania (6 dat), związany również z ludnością kultury pucharów dzwonowatych, przypadałby na lata od 4050±40 BP (GrN-6344) ≈ 2574±66 BC do 3875±90 BP (UB-2394) ≈ 2334±120 BC.
Wejście do grobowca zostało przypadkowo odkryte już pod koniec XVII w. i od tego czasu jego wnętrze było penetrowane przez ludzi. W 1699 r. był tam też uczony i antykwariusz Edward Lhwyd, który w grobowcu widział podobno ludzkie czaszki, poroże jeleni i łosi, kawałki szkła i koraliki. Jakiś czas później Newgrange odwiedził sir Thomas Molyneux z uniwersytetu w Dublinie, który miał widzieć w środku dwa szkielety ludzkie. Badania archeologiczne, prowadzone w latach 1962–1975 przez M. J. O’Kelly, ujawniły jedynie w wielu szczelinach między kamieniami ułamki przepalonych kości ludzkich i zwierzęcych, drobne ozdoby, narzędzia krzemienne i fragmenty ceramiki, m.in. kultury pucharów dzwonowatych.

W dolinie rzeki Boyne, na przestrzeni blisko 4 km2, występuje ok. 30 budowli megalitycznych. Grobowce zbliżone rozmiarami i formą do obiektu z Newgrange znajdują się w Knowth — 1 grobowiec korytarzowy średnicy 67 m i Dowth — 2 grobowce korytarzowe średnicy ok. 84 m. W grobach tych zmarłych chowano w obrządku ciałopalnym i (rzadziej) szkieletowym. Dolina Brú została wpisana Listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1993 r.
Częściowo pokryty geometrycznymi rytami kamień, znajdujący się pierwotnie obok niewielkiego grobowca megalitycznego na zachód od Newgrange koło Drogheda (Co. Meath, Irlandia).
Zbiory: National Museum, Dublin.
Irlandia, Mi 357
(9.05.1977)
Znaczek: Irlandia 508
Irlandia, Mi 508
(4.05.1983)
Znaczek: Irlandia 945
Irlandia, Mi 945
(2.04.1996)
Kasownik: Dublin, 9.05.1977
Baile Átha Cliath (=Dublin), Irlandia
(9.05.1977)
Ornament (m.in. potrójna spirala) na kamieniu (K1) przed wejściem do grobowca megalitycznego w Newgrange. Także część bloków ścian korytarza była zdobiona rytymi motywami krokwi i spiral.
Znaczek: Wielka Brytania 983
Wielka Brytania, Mi 983
(6.03.1984)
Za krową rasy Irish Moiled widoczny jest dolmen (widok od płn.-zach.) z wioski Legananny koło Leitrim (gm. Drumgooland, hr. Down, Irlandia Północna). Nazwa miejscowości wywodzi się od irlandzkiej nazwy tego dolmenu — Liagán Áine, tj. Słupy Áine (Áine — irlandzka bogini miłości, lata, bogactwa i władzy). Ten najpiękniejszy i najczęściej fotografowany dolmen Irlandii Północnej, wzniesiony u stóp płd.-zach. zboczy wzgórza Slieve Croob (534 m n.p.m.), składa się z trzech granitowych kamieni nośnych wysokości 1,5–1,8 m i spoczywającego na nich jednego głazu stropowego długości ponad 3 m i wagi ok. 35 ton. Wokół znajdują się słabo zachowane ślady kolistego nasypu (kurhan?, karn?), który pierwotnie przykrywał dolmen.
Znaczek: Irlandia 2218
Irlandia, Mi 2218
(20.04.2017)
Tara (ang. Hill of Tara, irl. Teamhair na Rí) – wzgórze w Irlandii (Co. Meath), tradycyjne centrum religijne i polityczne wyspy, siedziba arcykrólów z dynastii O'Neil. To otoczone nasypami ziemnymi wzniesienie zajmuje ważne miejsce w historii wyspy, odkąd w neolicie zbudowano tu grobowiec korytarzowy nazywany Kopcem Zakładników (ang. Mound of the Hostages, irl. Duma na nGiall).
Kopiec Zakładników (ok. 3350–2800 BC) ma kształt kolistej kopuły (śr. 15 m, wys. 3 m) z niszą, w której znajduje się wejście do podłużnej komory, do której promienie wschodzącego słońca wpadają na początku lutego i listopada. Komora (dł. 4 m, szer. 1 m, wys. 1,8 m) jest podzielona przez kamienne progi na trzy części, z których każda zawierała skremowane kości ludzkie. W sumie w grobowcu odkryto szczątki ok. 250–500 osób, ale część z nich została pochowana już w epoce brązu. W tym czasie wiele grobów wkopano także w nasyp grobowca. Drugi kamień z lewej strony komory (ortostat L2) pokryty jest rytami (m.in. koncentryczne koła, zwielokrotnione łuki, dołki) mogącymi przedstawiać słońce, księżyc i gwiazdy jako symbole religijne.
Prace wykopaliskowe rozpoczął tu w 1952 roku Seán P. Ó Ríordáin z University College w Dublinie. Po jego śmierci kontynuował je Ruaidhrí de Valera, który ukończył badania w 1959 roku, jednak ich wyniki opublikował dopiero w 2005 roku Muiris O'Sullivan.
Całostka Cp: Irlandia P 35 Całostka Cp_rv: Irlandia P 35 Całostka Cp: Irlandia P 37 Całostka Cp_rv: Irlandia P 37 Całostka Cp: Irlandia P 58 Całostka Cp_rv: Irlandia P 58
Irlandia, Mi P 35
(6.09.1989)
Irlandia, Mi P 37
(16.02.1991)
Irlandia, Mi P 58
(18.02.1995)
Dolmen Poulnabrone z Burren (hr. Clare, prow. Munster), nakryty jednym wielkim kamieniem stropowym mierzącym 3,65×2,13 m. Wydobyto z niego szczątki ok. 16–22 dorosłych i 6 dzieci. Jego pozycja chronologiczna została określona szeregiem dat radiowęglowych:
5100±80 BP (OxA-1906) ≈ 3882±84 BC, 4940±80 BP (OxA-1910) ≈ 3771±101 BC, 4930±80 BP (OxA-1905) ≈ 3759±96 BC, 4810±80 BP (OxA-1912) ≈ 3560±104 BC, 4720±70 BP (OxA-1911) ≈ 3499±99 BC, 4550±80 BP (OxA-1909) ≈ 3247±128 BC, 4520±80 BP (OxA-1907) ≈ 3213±125 BC, 4440±80 BP (OxA-1908) ≈ 3135±151 BC, 4390±90 BP (OxA-1913) ≈ 3100±158 BC i 3290±80 BP (OxA-1904) ≈ 1576±89 BC, na ok. 3900–3100 BC.
Znaczek: Gwinea Bissau 5977
Gwinea Bissau, Mi 5977
(25.05.2012)
Jak to często bywa w przypadku znaczków Gwinei Bissau projektant zaproponował zaskakujące zestawienie dwóch tematów: neolitycznego dolmenu z neandertalczykiem obrabiającym pięściak.
Znaczek: Irlandia 810
Irlandia, Mi 810
(15.10.1992)
Całostka Cp: Irlandia P 48 Całostka Cp: Irlandia P 48 Całostka Cp: Irlandia P 48 Całostka Cp: Irlandia P 48
Irlandia, Mi P 48
(15.10.1992)
Znaczek: Wielka Brytania - Irlandia Północna 104
Wielka Brytania - Irlandia Północna,
Mi 104 CS (29.09.2008)
Na przywieszce znaczka widok na Beaghmore Stone Circles.
Stanowisko w Beaghmore (hr. Tyrone, Irlandia Północna) odkryte zostało przypadkowo podczas eksploatacji torfu w latach 40. XX w. i częściowo zbadane wykopaliskowo w latach 1945–1949 oraz 1965. Na przestrzeni ok. 90×55 m występuje tutaj siedem kamiennych kręgów średnicy od 10 do 20 m (z tego sześć ustawionych jest parami), 12 karnów (kamiennych kurhanów) i 10 rzędów stojących kamieni różnej wysokości (ok. 0,5 m, najwyższy ma 1,8 m). Dość nieregularne kręgi związane są ze starszymi karnami grobowymi z pochówkami ciałopalnymi i prowadzącymi do nich alignement. Każda z trzech par kręgów posiada pośrodku, między kręgami, mały kopiec kamieni. Siódmy, pojedynczy krąg, składa się z większych kamieni, a jego środek wypełnia ok. 800 małych kamieni ustawionych pionowo. Pod niektórymi obiektami stwierdzono ślady neolitycznej orki.
W świetle dat radiowęglowych powstanie tego założenia można datować na lata 2900–2600 BC. Poszczególne obiekty powstawały sukcesywnie i wiążą się one z różnymi kulturami neolitycznymi. Przykładowo najstarsze daty 14C dla karnu grobowego wynoszą: 4135±80 BP, tj. 2712±119 BC (UB-603) i 3885±55 BP, tj. 2356±82 BC (UB-11).
Na marginesie tej kartki z zeszyciku znaczkowego ukazano grobowiec megalityczny Giant's Ring, znajdujący się na południowych przedmieściach Belfastu (Ballynahatty, hrabstwo Down).
Zachował się tu kolisty rów i wielki wał wysokości 3,5 m, średnicy ok. 180 m. Do jego wnętrza prowadzi obecnie 5 wejść, ale prawdopodobnie tylko 3 z nich są oryginalne. Budowniczymi kręgu były zapewne grupy ludności kultury pucharów dzwonowatych.
Prawie pośrodku tego kręgu znajduje się pokazany tutaj mały grobowiec korytarzowy o nieustalonym pochodzeniu, zapewne dużo wcześniejszy od kolistych konstrukcji ziemnych.
Wykopaliska archeologiczne zapoczątkował w 1917 r. H. C. Lawlor z Belfast Natural History and Philosophical Society.
Wielka Brytania, Mi 1505
(1.03.1994)
kartka z zeszyciku znaczkowego (Mi MH 1) Irlandii Północnej

Man

Neolityczny grobowiec megalityczny Cashtal-yn-Ard (dosłownie: Zamek na Wzgórzu) koło Maughold (ok. 2000 BC), w płn.-wsch. części wyspy Man (na dolnym znaczku na fotografii Christophera Killipa, z 1946 roku). Obiekt ten nie został wzniesiony od razu w całości. Wyróżniono przynajmniej trzy fazy jego budowy. W części zachodniej obiektu znajduje się pięć komór grobowych.
W 1885 roku „wykopaliska” prowadził tu amator i entuzjasta archeologii, S. N. Harrison, a w latach 1932–1935 prof. Herbert John Fleure i jego asystent G. J. H. Neely. Po ukończeniu badań grobowiec został zrekonstruowany. Od niego pochodzi nazwa jednej z dwóch najstarszych grup rolników, którzy pojawili się na wyspie Man, czyli grupa Cashtal-yn-Ard (drugą nazywa się grupą Meayll Hill).
Man, Mi 161
(5.02.1980)

Man Mi 455
(9.01.1991)
Wiosna na wyspie Man — kwiaty i owce pasące się na późnoneolitycznym cmentarzysku megalitycznym w Cashtal-yn-Ard koło Maughold (grupa Cashtal-yn-Ard, ok. 2000 BC).
Man, Mi 705–706
(12.02.1997)
Neolityczny grobowiec megalityczny Meayll Circle lub Mull Circle, położony na niewielkim wzniesieniu zwanym Meayll Hill lub Mull Hill („mull” w języku manx znaczy „łysy”) na płn.-zach. od wsi Cregneash, na samym płd.-zach. krańcu wyspy Man.
Dość mocno zniszczony grobowiec (grupa Meayll Hill, ok. 2300 BC) złożony jest z sześciu T-kształtnych dwukomorowych grobów korytarzowych ustawionych względem siebie na obwodzie kręgu (z przerwą/wejściem? od strony płn.-zach.), z korytarzami skierowanymi na zewnątrz i przykrytych wspólnym kurhanem o średnicy ok. 18 m. Wewnątrz poszczególnych komór znajdowały się pochówki ciałopalne. Badania wykopaliskowe przeprowadzono tutaj w 1911 (Kermode, Herdman) i 1971 roku (Henshall). Innym grobowcem zaliczanym do grupy Meayll Hill jest np. Ballaharra, St Johns.
Na trzecim znaczku pokazano również fragmenty zdobionego naczynia glinianego z tego cmentarzyska.
Man, Mi 303
(5.02.1986)

Man, Mi 977
(1.05.2002)

Man, Mi 1267
(15.02.2006)

Wielka Brytania

Australia, Mi 2443
(21.04.2005)

Wielka Brytania, Mi 2306
(21.04.2005)
Pokazany na tych znaczkach (wspólna emisja Wielkiej Brytanii i Australii) i aerogramie kamienny krąg w Brogar (Orkady, Szkocja) położony jest na wąskim przesmyku między dwoma jeziorami: słodkowodnym Harray Loch i słonowodnym Stenness Loch.
Pierwotnie krąg o średnicy 104 m tworzyło 60 kamieni, z których obecnie jeszcze 27 znajduje się na swoich pierwotnych miejscach. W przeciwieństwie do wielkich głazów Standing Stones of Stenness, kamienie w Brogar nie są szczególnie duże. Ich wysokość wynosi od 2,1 do 4,7 m. Krąg kamieni otoczony jest przez rów o szerokości 6 i głębokości 3 m, przez który od strony płn.-zach. i płd.-wsch. prowadzą przejścia. Stanowisko datowane jest na ok. 2500–2000 BC. Pełniło zapewne funkcję kultowego placu lub obserwatorium lunarnego.
Wielka Brytania LF 32
(15.05.1974)
Kasownik: Callanish, 14.10.2003
Callanish, Wielka Brytania
(14.10.2003)
Fragment kręgu 12 menhirów (ok. 2000 BC) w Callanish na wyspie Lewis.
Callanish I, stanowisko na zachodnim wybrzeżu wyspy Lewis (Hebrydy), złożone z 12 smukłych kamieni z gnejsu ustawionych w krąg o wymiarach 13,1×11,3 m. W jego środku znajduje się jeszcze jeden głaz, najwyższy ze wszystkich (4,75 m). Od kręgu rozchodzą się cztery, częściowo zachowane aleje (najdłuższa liczy ok. 82 m), obramowane szeregami kamieni, wiodące w kierunku wschodu, południa i zachodu oraz północnego-wschodu. Osie tych alei zbiegają się w miejscu gdzie ustawiony jest kamień centralny. Wewnątrz kręgu znajdują się jeszcze szczątki komory grobowej, przykrytej zaokrąglonym kopcem typu neolitycznego. Nie jest pewnym, czy stanowi on część tego założenia, czy też był zbudowany wcześniej.
W okolicy znajduje się kilka podobnych kręgów kamiennych: Cnoc Ceann a'Gharaidh (Callanish II), Cnoc Filibhir Bheag (Callanish III) i Ceann Hulavig (Callanish IV).
Według lokalnej tradycji głazy te są olbrzymami żyjącymi na wyspie w dawnych czasach, które św. Kieran zamienił w kamienie, gdy nie chciały nawrócić się na chrześcijaństwo.
Kasownik: Avebury, 8.02.2005
Avebury, Wielka Brytania
(8.02.2005)
Znaczek: Wielka Brytania 3991
Wielka Brytania, Mi 3991
(17.01.2017)

Fragment kromlechu w Avebury (hrabstwo Wiltshire, Anglia), największego kamiennego kręgu na świecie — liczy on 427 m średnicy i zajmuje obszar 11,5 ha.
Kromlech Avebury powstawał w kilku fazach. Całość założenia otacza wał o pierwotnej szerokości prawie 30 m i wysokości 8 m. Po jego wewnętrznej stronie biegnie rów o szerokości 24 m i głębokości blisko 10 m (jego wykopanie związane było z przemieszczeniem ok. 200.000 ton materiału skalnego, ziemi i kredy). W wale i rowie znajdują się cztery przejścia rozmieszczone na krzyż, zorientowane w kierunkach płn.-wsch., płd.-wsch., płd.-zach. i płn.-zach. Wewnątrz znajduje się główny krąg kamienny, który złożony był z co najmniej 98 sarsenowych głazów. Kamienie te, z których obecnie na swoim miejscu pozostało tylko 27, mierzą od 2,7 do 6 m wysokości (były wkopane w grunt na głębokość od 15 do 60 cm) i ważą ok. 40 ton. Zostały one przytransportowane z odległości ponad 3 km z Marlborough Downs, z tego samego miejsca skąd pochodziły kamienie do budowy Stonehenge. Główny krąg otacza dwa mniejsze podwójne (koncentryczne) kręgi kamieni: północny (97,5 m średnicy, liczący niegdyś 27 kamieni, z których zachowały się 4) i południowy (102,4 m średnicy i 29 kamieni, z których zachowało się 5 głazów). W centrum jednego stał jeden menhir, w środku drugiego — konstrukcja z trzech kamieni. Według dat radiowęglowych kręgi wewnętrzne zostały zbudowane ok. 3426±95 BC, podczas gdy krąg główny i dookolny rów z wałem są nieco młodsze, gdyż powstały od ok. 3090±152 do ok. 2751±117 BC.
Od kromlechu odchodzą dwie aleje o esowatym przebiegu. Tzw. West Kennet Avenue o długości 2,5 km, zbudowana ok. 2400 BC, łączy Avebury z leżącym na południowy-wschód małym kręgiem kamiennym, nazywanym „Sanktuarium” na Overton Hill. Druga aleja, zwana Beckhampoton Avenue, jest krótsza i biegnie w kierunku południowo-zachodnim.
Z pierwotnie 154 głazów tworzących trzy kręgi w Avebury do dziś ocalało jedynie 36. Ich zniszczenie było dziełem kościoła, który od XIV w. starał się wykorzenić jakiekolwiek pozostałości praktyk pogańskich. Wywrócono i zasypano wtedy wiele kamieni. Dalszy etap zniszczeń przypada na wieki XVII i XVIII, kiedy to usunięto jeszcze więcej głazów, oczyszczając w ten sposób teren pod uprawę, a połupane kamienie wykorzystywano do budowy domów i budynków gospodarskich. Antykwariusz dr William Stukeley (1687–1765) często odwiedzał Avebury i obserwował z niepokojem, jak miejscowi rolnicy kontynuowali niszczenie sanktuarium. Przez ponad trzydzieści lat sporządzał staranne pomiary i liczne rysunki, które są dzisiaj jedynym zapisem pierwotnego wyglądu sanktuarium.
Kasownik: Keswick, 14.10.2003
Keswick, Wielka Brytania
(14.10.2003)
Plan kręgu megalitycznego Castlerigg (nazywanego także Keswick Carles, Carles, Carsles lub Castle-rig) znajdującego się na wschód od Keswick (hr. Kumbria, dystr. Allerdale).
Ma on kształt lekko spłaszczonego od strony NE okręgu o wymiarach 32,5×29,5 m. Zbudowany jest z 40 głazów z łupku, z których największy ma wysokość 2,3 m i waży ok. 16 ton. Dodatkowo we wschodniej części kręgu znajduje się przylegająca do niego od wewnątrz prostokątna obstawa złożona z 10 kamieni. Obiekt ten został wzniesiony ok. 3200 BC przez ludność tzw. przemysłu Langdale, związanego z produkcją kamiennych siekier odkrywanych na terenie całej Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Pierwsza pisemna informacja o kręgu Castlerigg jest dziełem Williama Stukeley’a (1687–1765), który był w tym miejscu w 1725 roku.

Wyspy Normandzkie (Alderney)

Niewielki neolityczny dolmen, znany pod nazwą Roc à l'Épine, znajdujący się bezpośrednio na południe od fortu Tourgis, położonego na płn.-zach. od miasta St. Anne na wyspie Alderney.
Guernsey, Mi 151
(2.08.1977)

Wyspy Normandzkie (Guernsey)

Znaczek: Guernsey 150
Guernsey, Mi 150
(2.08.1977)
Kasownik: Guernsey, 2.08.1977
Guernsey
(2.08.1977)
Znaczek: Guernsey 1123
Guernsey, Mi 1123
(8.03.2007)
Grobowiec korytarzowy Le Trépied (czyli „statyw”, „trójnóg” — nazwa pochodzi od jego trzech kamieni stropowych) koło Le Catioroc (St. Saviour parish), na północno-zachodnim wybrzeżu wyspy. W 1840 roku był on badany wykopaliskowo przez Fredericka Corbina Lukisa (1788–1871), który wydobył stąd bliżej nieokreślone przedmioty, w tym kości ludzkie, ceramikę (m.in. puchary) i dwa grociki krzemienne.
Według wierzeń ludowych grobowiec ten był miejscem zbierania się czarownic, które miały się tu gromadzić w piątkowe wieczory.
Znaczek: Guernsey 635
Guernsey, Mi 635
(18.02.1994)
Arkusik: Guernsey 635 Arkusik: Guernsey 637
Grobowiec megalityczny Les Fouaillages (datowany radiowęglowo na lata 4540–3920 BC) w Vale, L`Ancresse, na wyspie Guernsey, wzniesiony przez ludność kultury ceramiki wstęgowej. Rekonstrukcja widoku od strony czoła grobowca, z widocznym wejściem do komory wewnętrznej. Obiekt ten był badany wykopaliskowo w 1976 roku i wtedy znaleziono kilka naczyń i grocików krzemiennych.
Plan tego grobowca i znalezione w nim naczynia ceramiczne pokazane są na lewym dolnym marginesie 10-znaczkowych arkusików ze znaczkami Mi 635 i 637 (por. umieszczone obok odpowiednie fragmenty tych arkusików)
Frederick Corbin Lukis (1788–1871) nadzorujący w 1840 roku wykopaliska neolitycznego grobowca korytarzowego Le Creux ès Faies (St. Saviors parish) na wyspie Guernsey.
Megalit ten położony jest po północnej stronie drogi prowadzącej na cypel L'Eree i wyspę Lihou. Grobowiec otaczają pozostałości ziemnego nasypu o średnicy ok. 18 m, a kamienie widoczne od północnej strony stanowią być może część pierwotnej obstawy obiektu. Przykryta dwoma kamieniami stropowymi komora grobowca, do której wiedzie wąskie wejście, jest półokrągło zakończona. W czasie badań wykopaliskowych kierowanych przez F. C. Lukisa wydobyto kilka pochówków ludzkich, kości zwierzęce, pewną ilość ceramiki kultury pucharów dzwonowatych oraz krzemienne grociki strzał. Całość tych materiałów można datować na lata 2000–1800 BC, ale poświadczają one jedynie ostatnią fazę użytkowania tego grobowca.
Guernsey, Mi 422 i 423
(12.07.1988)
Współczesny wygląd wejścia do neolitycznego grobowca korytarzowego Le Creux ès Faies (St. Saviors parish). Według miejscowych wierzeń grobowiec ten, jeden z licznych na wyspie obiektów megalitycznych (datowanych ogólnie na ok. 3000 BC), jest wejściem do krainy czarów.
Guernsey, Mi 1096–1101 w bloku 43
i 1099 z 10-znaczkowego arkusika
(27.07.2006)

Wyspy Normandzkie (Jersey)

Znaczek: Jersey 8 I
Jersey, Mi 8 I
(1.10.1969)
Mi 8 I, z dookolnym marginesem, z zeszyciku znaczkowego
Znaczek: Jersey 513
Jersey, Mi 513
(13.03.1990)
Znaczek: Jersey P 30
Jersey, Mi P 30 (17.01.1978)
Znaczek dopłaty
Znaczek: Jersey 8
Jersey, Mi 8
(1.10.1969)
Znaczek: Jersey 39
Jersey, Mi 39
(1.10.1971)
Kasownik: Jersey, 12.09.1974
Jersey
(12.09.1974)
Tak wygląda duma wyspy Jersey — megalityczny grobowiec korytarzowy La Hougue Bie (Grouville parish) o długości 20,4 m, przykryty nasypem o średnicy 36 i wysokości 12,2 m, na którego szczycie wzniesiono w średniowieczu kaplicę („hougue”, z nordyjskiego „haugr”, tj. kurhan).
Grobowiec składa się z korytarza (dł. 9,6 m), owalnej komory głównej (o wymiarach 9,7×3,6 m) oraz przylegających do niej trzech niewielkich pomieszczeń, przez co całe założenie ma kształt krzyża. Jedno z tych małych pomieszczeń pełniło funkcję sanktuarium. Znajdowała się tutaj m.in. niezbyt głęboka jama oraz trzy małe pionowo ustawione kamienie, tzw. betyle.
Pierwsze badania wykopaliskowe przeprowadziło w latach 1924–1925 towarzystwo Société Jersiaise. Odkryto wtedy fragmenty ok. 20 naczyń oraz szczątki co najmniej 8 osób. Grobowiec był jednak już wcześniej wyrabowany. Na terenie Wysp Normandzkich znajduje się ogółem 5 grobowców korytarzowych (La Hougue Bie, Faldouet i Grantez na Jersey, La Varde i Le Déhus na Guernsey), wzniesionych ok. 4000–3500 BC.
Znaczek: Jersey 533
Jersey, Mi 533
(22.01.1991)
Znaczek: Jersey 1314
Jersey, Mi 1314
(1.10.2007)
Znaczek: Jersey 1617
Jersey, Mi 1617
(10.01.2012)
Jersey 652-653 Znaczek: Grobowiec La Hougue Bie (Jersey 652) Znaczek: Grobowiec La Hougue Bie (Jersey 653) Grobowiec La Hougue Bie (Jersey 652) Grobowiec La Hougue Bie (Jersey 653)
Jersey, Mi 652–653
(5.04.1994)
A to już widok wnętrza megalitycznego grobowca korytarzowego La Hougue Bie (kultura Chasséen?, ok. 4000 BC), z czterema betylami wysokości 30 cm wewnątrz komory.
Pierwotnie grobowiec ten przykryty był okrągłym, schodkowatym nasypem ziemnym i nieco przypominał kształtem egipską piramidę schodkową — na pierwszym planie scena transportu kamiennych bloków na budowę grobowca.
Znaczek: Jersey 253
Jersey, Mi 253
(7.04.1981)
Znaczek: Jersey 254
Jersey, Mi 254
(7.04.1981)
Zupełnie inaczej powstanie grobowca La Hougue Bie wyjaśnia legenda.
Dawno temu wyspę Jersey pustoszył smok. Wiadomość o tym dotarła do mieszkającego w Normandii rycerza de Hambye. Ten od razu wyruszył na walkę ze smokiem. Doszło do niej na bagnach St. Saviour. Po długim boju udało mu się odciąć głowę bestii, ale sam też odniósł wiele ran. Chorym opiekował się jego giermek, jednak zdradziecki sługa zabił osłabionego rycerza i pogrzebał jego ciało w bagnie. Po powrocie do Hambye giermek opowiedział, że rycerz zginął w walce ze smokiem, a on sam pomścił śmierć pana zabijając potwora. Dodał też, że życzeniem umierającego było aby poślubił on jego żonę.
Wdowa po rycerzu, będąc dobrą i wierną żoną, postąpiła zgodnie z ostatnią wolą zmarłego i wyszła za mąż za giermka. Jednak pewnej nocy giermek mówił przez sen i w ten sposób prawda wyszła na jaw — zdradziecki sługa został skazany na śmierć. Żona rycerza udała się na Jersey i odnalazła zwłoki męża w bagnie St. Saviour. Przeniosła je na wyżej położony teren, a nad ciałem kazała usypać olbrzymi nasyp tak wysoki, aby był widoczny z rodzinnej Normandii. Kurhan ten nazywany był La Hougue Hambye, co po latach zostało skrócone do La Hougue Bie.
Znaczek: Jersey 347
Jersey, Mi 347
(23.04.1985)
Znaczek: Jersey 1686
Jersey, Mi 347
(2.11.2012)
Podobizna kompozytora Johna Irelanda (1879–1962) oraz grobowiec korytarzowy (widoki od NWN i od ENE) La Pouquelaye w Faldouet (ok. 4000–3200 BC) koło Gorey (par. St. Martin).
Znajduje się on na szczycie niewielkiego wzniesienia Gorey Hill i składa się ze zbudowanego z 17 kamieni korytarza (dł. 5 i szer. 0,9 m) prowadzącego od strony wschodniej do otwartego kolistego przedsionka (ø 3,6–3,0 m) z bocznymi niszami, za którym znajduje się właściwa komora grobowa (dł. 3,0, wys. 1,2 m), nakryta kamieniem stropowym o wadze 24 ton (to ryolit pochodzący z wychodni znajdującej się ok. 0,5 km na północ od stanowiska), wspartym na 7 kamieniach nośnych. Pierwotnie był on otoczony przez podwójną obstawę wykonaną częściowo z pionowo ustawionych kamieni, a częściowo z suchego muru. W czasie badań w latach 1838, 1868 i 1910 wewnątrz grobowca znaleziono szczątki 3 dorosłych i 2 dzieci, z których jedno znajdowało się w pozycji siedzącej w jednej z bocznych nisz. Wyposażenie składało się z 3 całych mis o płaskich dnach, naczynia miniaturowego, dwóch podstawek pod naczynia, narzędzi krzemiennych, kamiennych toporów, gładzików oraz zawieszek z diabazu i zieleńca.
Znaczek: Jersey 1682
Jersey, Mi 1682
(2.11.2012)
Widok od wschodu na grobowiec korytarzowy Le Mont Ubé koło Le Haguais (par. St. Clement), położony w lasku 100 m od Rue de la Blinerie. Został odkryty w 1848 roku, wtedy też kamieniarze zdjęli piaskowcowe kamienie stropowe, które zostały wykorzystane jako materiał budowlany. Pozostałe resztki obstawy miejscowy rolnik wykorzystywał długo jako zagrodę dla świń.
Grobowiec (7,3×3 m) składa się z długiego korytarza (5 m) stopniowo przechodzącego w butelkowatego kształtu komorę (wymiary wew. 1,2×1,8 m). Wnętrze przedzielone jest dwoma parami pionowo ustawionych kamieni (wys. 1,5 i 1,8 m). Wewnątrz grobowca znaleziono ludzkie kości, 10–12 naczyń ceramicznych, w tym misę typu Jersey, narzędzia kamienne i krzemienne, topory kamienne i zawieszkę z gładzonego kamienia, a także spalone i niespalone szczątki ludzkie (ok. 4000–3200 BC).
Grobowiec galeriowy Le Couperon (widok od WNW) koło Rozel, na końcu Rue du Scez (par. St. Martin), odkryty w 1868 roku. Pierwotnie (ok. 3250–2250 BC) składał się z długiej komory (8×0,9 m, wys. 0,9 m), kiedyś zapewne przedzielonej na pół, zorientowanej na osi ESE-WNW, zbudowanej z ok. 20 kamieni nośnych i 7 głazów stropowych. Nakrywał ją nasyp ziemny otoczony prawie prostokątną obstawą złożoną z 18 kamieni (ok. 3000 BC). Swój aktualny stan grobowiec zawdzięcza rekonstrukcji przeprowadzonej w 1919 roku. Wewnątrz megalitu znaleziono jedynie kilka odłupków krzemiennych i fragmenty ceramiki.
Jersey, Mi 1683
(2.11.2012)
Znaczek: Jersey 1684
Jersey, Mi 1684
(2.11.2012)
Kasownik: Jersey, 2.11.2012
Jersey
(2.11.2012)
Widok od północy na cmentarzysko w Ville ès Nouaux (par. St. Helier), znajdujące się koło kościoła pw. św. Andrzeja i składające się z dwóch grobowców: galeriowego (na znaczku na drugim planie) i dolmenu. Pierwszy z nich (wym. 11,5×1,2 m, wys. ok. 1 m) przykryty był 9 kamieniami stropowymi, z których dwa pocięli kamieniarze w 1869 roku. W trakcie badań archeologicznych w 1883 roku odsłonięto resztę komory oraz obstawę megalityczną. Wewnątrz grobowca odkryto dwa poziomy użytkowe, z których niższy był wybrukowany morskimi otoczakami, a na wyższym znaleziono co najmniej 16 naczyń, w tym 9 pucharów i 6 mis typu Jersey, oraz płytkę łuczniczą (ok. 3250–2850 BC). Podczas wykopalisk natrafiono też na drugi grobowiec. Była to niewysoka kamienna skrzynia (wym. 1,2×1 m) w kolistej obstawie (średn. 6 m), w której znaleziono kilka wiórów krzemiennych.
Znaczek: Jersey 1685
Jersey, Mi 1685
(2.11.2012)
Widok (od SW) na pozbawioną kamieni stropowych komorę grobowca korytarzowego Les Mont Grantez (par. St. Ouen), składającego się z nakrytego 5 kamieniami korytarza, rozszerzającego się w butelkowatego kształtu, nieco asymetryczną komorę, przykrytą pierwotnie 6 kamieniami stropowymi i łączącą się od północnej strony z drugą, dużo mniejszą komorą (na znaczku w głębi, z lewej). Wszystkie luki między kamieniami ścian wypełnione były suchym murem z drobno połupanych płytek kamiennych (ok. 4000–3200 BC). Grobowiec odkryto w 1839 roku, a badano w 1912. Komora główna zawierała pochówki 6 dorosłych i jednego dziecka ułożonych w pozycji skurczonej na boku, którym towarzyszyło wyposażenie w postaci muszli, kości i zębów bydła, świń i jeleni oraz kolorowe kamyki z morza. Kolejny szkielet ułożony w pozycji siedzącej znajdował się w wejściu do komory, a dziewiąty, słabo zachowany, w komorze bocznej. Wyposażenie zmarłych składało się ponadto z 3 mis o kulistym dnie, wazy, glinianego przęślika, kamiennego gładzika, toporów, krzemienia oraz paciorka ze steatytu.