E-mail E-mail
Antropogeneza i archeologia na znakach pocztowych

Malarstwo jaskiniowe — Lascaux

Jaskinia Lascaux koło Montignac, w dolinie Vézère (dep. Dordogne, reg. Akwitania), została odkryta przypadkowo 8 września 1940 roku przez czterech chłopców podczas wycieczki. Jest niezbyt głęboka, bowiem najdłuższe korytarze nie przekraczają 100 m długości. Od samego niemal wejścia otaczają widza wielkie (5 m) i drobne malowidła o żywych barwach: żelaziste czerwienie i ugry, prawie fioletowe czernie i brązy oraz biel i żółć, a wszystko to na złotawym tle wapiennych ścian. Największe postacie wydają się górować nad całym tłumem mniejszych motywów, umieszczonych poniżej, czasami częściowo zakrytych. Cały ten zespół malowideł nie powstał oczywiście w jednorazowym akcie twórczym. Zapewne narastał i przeobrażał się służąc wielu kolejnym pokoleniom. Obecność jednak dzieł wcześniejszych z pewnością musiała jakoś oddziaływać na kompozycje powstałe później.

Kasownik: Montignac, 26.09.1951
Montignac, Francja
(26.09.1951)

Malowidła z Lascaux zostały wykonane przez ludność wczesnej kultury magdaleńskiej i zaliczone do stylu III rozwoju sztuki naskalnej (17,0–16,5 tys. lat temu). Są one bardzo realistyczne. Centralne miejsce w nich zajmują koń i bizon, następnie renifery, koziorożce i kozice, a trzecioplanowe wizerunki drapieżników: niedźwiedzia jaskiniowego i lwa jaskiniowego.

W 1983 roku otwarto dla zwiedzających Lascaux II, kopię jaskini Lascaux, odtwarzając wiernie dwie najważniejsze galerie: „Salę Byków” i „Galerię Osiową” (Diverticule axial), w których znajduje się 90% wszystkich przedstawień. Wszystkie malowidła odtworzono za pomocą technik stosowanych w paleolicie.


Znaczek: Francja
Francja
(27.04.2009)
Całostka Ck (PAP): Francja
Francja, całostka Ck (tzw. PAP)
(2008 r.?)

Sala Byków (Rotunda)

Kasownik: Marseille, 14.06.1991
Marseille, Francja
(14.06.1991)
Znaczek: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca 3563
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Mi 3563 (19.05.2008)
Fantastyczne zwierzę o dwóch długich, prostych rogach (nazywane mylnie jednorożcem — fr. licorne) i plamistym ciele (długość oryginału 1,65 m) — pierwsze od wejścia do jaskini Lascaux malowidło naskalne z lewej (północnej) ściany „Sali Byków”.
Rysunek na datowniku z Marsylii ma w stosunku do oryginału znacznie zmienione proporcje, co widać np. w porównaniu ze znaczkiem Wysp Świętego Tomasza i Książęcej
Znaczek: Gambia 6758
Gambia, Mi 6758
(4.04.2013)
Znaczek: Komory 2307
Komory, Mi 2307
(1.07.2009)
Znaczek: Gwinea 8761
Gwinea, Mi 8761
(30.08.2011)
Znaczek: Gwinea Bissau 4365
Gwinea Bissau, Mi 4365
(3.07.2009)
Znaczek: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca 3565
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Mi 3565
(19.05.2008)
Znaczek: Gwinea Bissau 4924
Gwinea Bissau, Mi 4924
(10.08.2010)
Znaczek: Mozambik 3863
Mozambik, Mi 3863
(30.06.2010)
Znaczek: Mali 1264
Mali, Mi 1264
(24.08.1994)
Znaczek: Republika Środkowoafrykańska 6537
Republika Środkowoafrykańska, Mi 6537
(24.10.2016)
Stado koni i, częściowo tylko widoczny, pierwszy z czterech dużych byków — fragment malowideł w „Sali Byków” w jaskini Lascaux. „Sala Byków”, zwana też „Rotundą”, to pierwsza komora tej jaskini, długości ok. 30 m, szerokości 10 m i wysokości do 5 m. Występują tu przedstawienia głównie kilku rodzajów zwierząt: koni, byków i jeleni. Największe z nich (byki) dochodzą do 5 m długości i 2 m wysokości.
Na znaczku Gwinei także jeden z największych badaczy sztuki paleolitycznej — abbé Breuil, czyli Henri Breuil (1877–1961).
Tajemnicą projektanta znaczka Gwinei Bissau (Mi 4365) będzie, z jakiego powodu obok malowideł z Lascaux umieścił parę australopiteków, albo dlaczego na kolejnym znaczku (Mi 4924) pokazał człowieka powiększonego 2–3-krotnie w stosunku do malowidła za nim. W dodatku scena ta znajduje się w rzeczywistości na wysokości ponad 3–4 m, a nie gdzieś przy spągu jaskini!
Trzy jelenie — fragment (nazywany też „Grupą biegnących jeleni”) malowidła naskalnego z „Sali Byków” w jaskini Lascaux.
Montignac, Francja
(23.12.1972)
Arkusik: Gwinea Bissau 5977-5980
Gwinea Bissau, arkusik Mi 5977–5980
(25.05.2012)
Gwinea Bissau, Mi 4920
(10.08.2010)
Mozambik, Mi 5081
(30.10.2011)
Mozambik, Mi 7394
(30.06.2014)
Znaczek: Gwinea Bissau 4920 Znaczek: Mozambik 5081 Znaczek: Mozambik 7394
Zaraz za „Grupą biegnących jeleni” dostojnie kroczy drugi z wielkich byków, od których swą nazwę otrzymała tzw. „Rotunda” w jaskini Lascaux.
Pokazane na tych znaczkach proporcje pomiędzy malowidłami, a tworzącymi je ludźmi, są całkowicie błędne (por. uwagi wyżej)!
Kasownik: Montignac, 25.08.1990 Kasownik: Montignac, 21.07.1992
Montignac, Francja
(25.08.1990 i 21.07.1992)
Głowa czwartego i zarazem ostatniego z wielkich byków ze sklepienia „Rotundy”, zwanej też „Salą Byków”, w jaskini Lascaux.
Linie przed pyskiem byka, wyglądające jak łuk z cięciwą, to grzbiet innego byka, widocznego tu tylko w tym fragmencie.
Frankatura mechaniczna: Paris Capucines, 24.05.1994
Paryż-Capucines, Francja
(24.05.1994)
Frankatura mechaniczna: Périgueux - Gare, 20.09.1989
Périgueux - Gare, Francja
(20.09.1989)
Kasownik: Périgueux, 2.01.1990
Périgueux, Francja
(2.01.1990)
Frankatura mechaniczna: Périgueux, 22.08.1994
Périgueux, Francja
(22.08.1994)
Frankatura mechaniczna: Périgueux, 8.03.1996
Périgueux, Francja
(8.03.1996)
Próba frankatury mechanicznej

Kasownik: Étaples, 2.05.1999
Étaples, Francja
(2.05.1999)
Frankatura mechaniczna: Périgueux, 18.02.2011
Périgueux, Francja
(23.02.2006, 28.11.2008,
10.02.2011, 18.02.2011
i 12.06.2014)
Kasownik: Périgueux, 27.10.2018
Périgueux, Francja
(27.10.2018)
Znaczek: Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne
Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne
(2018)

Galeria Osiowa

Znaczek: Niger 4347
Niger, Mi 4347
(24.10.2016)
Kasownik: Montignac, 13.04.1968
Montignac, Francja
(13.04.1968)
Znaczek: Togo 4608
Togo, Mi 4608
(1.01.2013)
Znaczek: Mozambik 7393
Mozambik, Mi 7393
(30.06.2014)

Jeleń wielkorogi z fantazyjnym porożem — fragment malowidła (dł. oryginału 140 cm) z prawej ściany tzw. „Galerii Osiowej” („Diverticule axial”), wąskiego korytarza, do którego wchodzi się z lewej strony tzw. „Rotundy” („Sali Byków”) w jaskini Lascaux. Charakterystyczne dla tej części jaskini są malowidła wielkich krów (w kolorze czerwonym) i jeleni, a w dalszej partii — grup bowidów i małych koni (por. niżej).
Na lewej ścianie, naprzeciw wspomnianego jelenia, znajduje się wizerunek dużej krowy — to pierwsza z grupy tych zwierząt, które namalowane są w większości czerwoną farbą.
Gambia, Mi 6757
(4.04.2013)
Montignac, Francja
(12.09.1990)
Kasownik: Mortain, 15.10.1977
Mortain, Francja
(15.10.1977)
Znaczek: Mali 1265 A Znaczek_B: Mali 1265 B
Mali, Mi 1265 A i B
(24.08.1994)
Znaczek: Francja 1619 Znaczek_2: Francja 1619
Znaczek z usterką
przesunięcia kolorów
Francja, Mi 1619
(13.04.1968)
Znaczek: Mozambik 5082
Mozambik, Mi 5082
(30.10.2011)
Znaczek_2: Francja 1619-z Znaczek_2: Francja 1619-z
Znaczki z błędem braku farby: jasnobrązowej (ochry) oraz czarnej
Próba autorska rytownika: Francja 1619
Próba autorska rytownika (épreuve d´atelier)
Znaczek: Gambia 6759
Gambia, Mi 6759
(4.04.2013)
Tzw. czerwone krowy lub tury oraz dzikie konie, symbole geometryczne (pułapki na zwierzęta?) i liczne kreski (lecące strzały?) — fragmenty malowideł ze stropu i częściowo ścian „Galerii Osiowej”.
Znaczek: Gwinea Bissau 4922
Gwinea Bissau, Mi 4922
(10.08.2010)
Blok: Gwinea Bissau 5981 w bloku 1058
Gwinea Bissau, Mi 5981 w bl. 1058
(25.05.2012)
Wizerunki czerwonych krów znajdują się głównie na stropie „Galerii Osiowej”, a nie na jej ścianach, jak sugeruje to znaczek Gwinei Bissau Mi 4922 — to kolejny już błąd projektanta tej emisji. Natomiast krowa przedstawiona na bloku Mi 1058 (poniżej znaczka) pokazana jest w lustrzanym odbiciu (to samo zwierzę, ale w prawidłowej pozycji, znajduje się m.in. w centrum znaczka Francji Mi 1619, a także w prawym dolnym rogu wspomnianego już znaczka Gwinei Bissau Mi 4922).
Znaczek: Czad Blok: Czad Znaczek: Gwinea Bissau 4366 Znaczek: Sri Lanka 1806
Tzw. chiński konik i geometryczny symbol — fragment malowidła z prawej ściany „Galerii Osiowej”, wąskiego wylotu z tzw. „Rotundy” w jaskini Lascaux (ten sam koń pokazany jest też w centrum znaczka Mali Mi 1265 i w lewym dolnym rogu znaczka Francja Mi 1619 — por. wyżej).

Co na znaczku Gwinei Bissau robi neandertalczyk (wizerunek według obrazu Zdeňka Buriana), skoro wszystkie malowidła jaskiniowe są dziełem człowieka anatomicznie współczesnego? To już chyba pozostanie tajemnicą projektanta znaczka. Na znaczku Sri Lanki obok chińskiego konika z Lascaux także malowidła i ryty naskalnych z Cejlonu.
Czad, Scott 808i i w bloku
(10.09.1999)
Uwaga: katalog Michel nie uwzględnia ani tego znaczka, ani bloku!

Gwinea Bissau, Mi 4366
(3.07.2009)

Sri Lanka, Mi 1806
(25.09.2010)
Koń — fragment malowidła z prawej ściany „Galerii Osiowej”.
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Mi 3564
(19.05.2008)
Koń — fragment malowidła z prawej ściany „Galerii Osiowej”.
Terrasson-Lavilledieu, Francja
(18.05.2007, 16.05.2011 i 2.05.2016)
Frankatura mechaniczna: Terrasson-Lavilledieu, 2.05.2016
Znaczek: Kuba 1286
Kuba, Mi 1286
(31.03.1967)
Całostka Cp: Czechy
Powstawanie malowideł w jaskini Lascaux — fragment obrazu Zdeňka Buriana (1905–1981) przedstawiającego człowieka (Cro-Magnon) rysującego tzw. spadającą krowę (wielkość oryginału 1,70 m) i trzy konie, znajdujące się na prawej ścianie „Galerii Osiowej”, czyli wąskiego wylotu z komory nazywanej „Rotundą”, w jaskini Lascaux.

U dołu znaczka kubańskiego pokazana jest też czaszka Homo sapiens sapiens, tzw. człowieka z Cro-Magnon (sprzed ok. 30 tys. lat), ze schroniska skalnego Cro-Magnon w Les Eyzies-de-Tayac (dep. Dordogne, reg. Akwitania), gdzie w 1868 roku znaleziono szczątki pięciu szkieletów ludzkich. Jeden z nich, tzw. starzec z Cro-Magnon, był podstawą do identyfikacji typu człowieka kromaniońskiego.
Czechy
(2006 r.)
„Spadająca krowa” i trzy dzikie konie — fragment tego samego malowidła z jaskini Lascaux, co na poprzednim znaczku.
San Marino, Mi 1679
(20.09.1996)

San Marino
(30.09.1996)
Znaczek: Monako 988 Próba autorska rytownika: Monako 988 Próba barw formy drukarskiej: Monako 988 Karta maksimum: Monako 988
Monako, Mi 988 (15.12.1970),
próba autorska rytownika (épreuve d´atelier) tego znaczka,
próba barw formy drukarskiej
i karta maksimum
Kolejne przedstawienie tzw. spadającej krowy (a właściwie tylko jej dolno-tylnej części) i trzy dzikie konie — następny fragment malowidła z prawej ściany „Galerii Osiowej” w jaskini Lascaux. Całą tę dużą scenę (długość krowy wynosi 170 cm) złożoną z krowy/bawołu i kilku koni wykonał prawdopodobnie jeden człowiek.
Fragmenty trzech malowideł z jaskiń Francji i Hiszpanii, m.in. „spadająca krowa” i trzy dzikie konie — fragment malowidła z prawej ściany tzw. „Galerii Osiowej” w jaskini Lascaux.
Elmshorn 1, Niemcy
(27.11.1997)
Ponownie wizerunek tzw. spadającej krowy znalazł się w górnej części bloku Gwinei.
Uwaga na błędy! Malowidło pokazane jest w lustrzanym odbiciu, a w opisie popełniona został literówka — jaskinię nazwano tutaj „grotte de ascaux”
Gwinea, Mi 4616 w bl. 1130
(30.08.2007)
Jeszcze dalej w głąb „Galerii Osiowej”, na prawej ścianie, znajduje się wizerunek dużej czarnej krowy (w prawym górnym narożniku tego bloku) oraz kilku koni, w tym jeden, z którego widoczna jest tylko głowa i szyja, namalowany jest do góry nogami.
Mozambik, Mi 5085 w bl. 527
(30.10.2011)

Studnia

Znaczek: Gwinea Bissau 4923
Gwinea Bissau, Mi 4923
(10.08.2010)
Kasownik: Niuafo'ou, 5.09.1996
Niuafo'ou, Tonga
(5.09.1996)
Z „Galerii Osiowej” trzeba wycofać się z powrotem do „Sali Byków” i tam skręcić w lewo, w korytarz nazywany „Pasażem”. Nim dochodzi się do otwierającej się z prawej strony półkolistej, wysokiej komory, znanej jako „Absyda”, na którego ścianach umieszczono wizerunki koni, koziorożców i jeleni. Dalej jaskinia silnie się zwęża. Tam znajduje się „Studnia” — pionowy szyb głębokości 5 m. Na jej dnie, na ścianie małej komory, znajduje się niezwykła, jedyna w swoim rodzaju w całym paleolicie scena. Raniony oszczepem bizon (żubr), z którego rozprutego brzucha wypływa krew lub wnętrzności, pochyla rogi w kierunku przewracającego się, sztywno wyprężonego mężczyzny. Na lewo od niego widać oddalającego się nosorożca (na znaczku zmieścił się tylko jego podniesiony do góry ogon). Całość narysowana grubą, czarną linią, nie wypełniona kolorem, odbiega surową formą od malowideł „Sali Byków” czy „Galerii Osiowej”. Na pierwszy rzut oka jest to scena nieudanego polowania, zakończona śmiercią poturbowanego przez bizona mężczyzny. Ale wiele szczegółów (ptasia głowa człowieka, członek w stanie erekcji, sztywne ciało, miotacz oszczepów albo laska zakończona figurka ptaka) pozwala malowidło to interpretować w kategoriach zabiegów szamanistycznych.

Nawa

Frankatura mechaniczna: Terrasson-Lavilledieu, 11.02.2016
Terrasson-Lavilledieu, Francja
(11.02.2016)
Po powrocie do „Absydy”, idąc dalej dochodzi się do „Nawy” i tu, po prawej stronie, na wysokości ok. 2 m, ukazuje się panel „płynących jeleni”.
Trzy (nr 2–4) z pięciu głów jeleni, nazywanych najczęściej „płynącymi jeleniami”, gdyż malarz przedstawił w układzie fryzowym same tylko głowy jeleni, jakby uniesione w górę podczas przepływania przez wodę — fragment malowideł naskalnych z tzw. „Nawy” w jaskini Lascaux. Kompozycja ta znajduje się po prawej stronie, na samym początku „Nawy”, do której wchodzi się z „Sali Byków” przez „Pasaż” i „Absydę”.
Montignac, Francja
(11.08.1962 i 13.04.1968)
Oba wirniki różnią się między sobą obecnością lub brakiem numeru departamentu w datowniku

Głowa drugiego z pięciu „płynących jeleni”.
Montignac, Francja
(20.06.1960)
Znaczek: Gwinea Bissau 4921 Znaczek: Gwinea Bissau 6324 Znaczek: Gwinea Bissau 6325
Gwinea Bissau, Mi 4921 (10.08.2010)
oraz Mi 6324–6325 (31.10.2012)
Naprzeciw pokazanych wyżej „płynących jeleni” znajduje się panel z wizerunkiem namalowanej czarną farbą wielkiej krowy w otoczeniu koni, ...
Znaczek: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca 3562 Znaczek: Hiszpania
Hiszpania, znaczek personalizowany
(2012 r.?)
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca,
Mi 3562
(19.05.2008)
... a w dalszej części „Nawy” umieszczono pełne ekspresji, również czarno malowane, wyobrażenia bowidów, m.in. tych dwóch zwróconych do siebie tyłem bizonów, o grzbietach pokrytych sierścią z rdzawymi i brązowymi plamami.
Czerwona krowa z lewej strony bloku Gwinei Bissau pochodzi jednak z Galerii Osiowej!
Gwinea Bissau, Mi 4924 w bloku 826
(10.08.2010)
Jeszcze jedna wpadka projektanta: trzech neandertalczyków (!) malujących na ścianie skalnej postacie zwierząt przypominające malowidła z jaskini Lascaux.
Burundi, Mi 3257
(20.08.2013)
Pablo Picasso (1881–1973), hiszpański malarz, rzeźbiarz i grafik, uznawany za jednego z najwybitniejszych artystów XX wieku, po zwiedzeniu jaskini Lascaux wyszedł z niej mówiąc: „Nie odkryliśmy nic”, mając na myśli dokonania sztuki współczesnej.
Polska, Mi 2728 = Fi 2580 ND
(10.03.1981)