E-mail E-mail
Antropogeneza i archeologia na znakach pocztowych

Grobowce megalityczne w Europie
Środkowo-Zachodniej i Północnej

Belgia

Frankatura mechaniczna: Forrières, 6.06.1953
Forrières, Belgia
(6.06.1953)
Ok. 800 ma zachód od kościoła w Forrières (prow. Luksemburgia, Walonia), w miejscu nazywanym Inzomet (tj. na szczycie, na górze), znajdują się pozostałości konstrukcji meglitycznych, znane w okolicy jako „Pierres du Diable” lub „Cuvelée du Diable”. Jeszcze w połowie XIX wieku miało się tu znajdować 6 dolmenów zbudowanych z 18 głazów, ale już w latach 90. tego wieku pozostało tylko 6 kamieni — pozostałe zostały użyte do budowy dróg. W 1897 roku A. De Loë przeprowadził tu pierwsze badania wykopaliskowe, odkrywając kilka wyrobów krzemiennych, fragmenty ceramiki i kości. Obiekt ten zapewne można wiązać z ludnością kultury Seine-Oise-Marne.
Kasownik: Barvaux, 11.10.1949
Barvaux, Belgia
(11.10.1949)
W okolicy Barvaux sur Ourthe (prow. Luksemburgia, Walonia) znajduje się kilka obiektów megalitycznych, takich jak menhiry i dolmeny. Najważniejsze z nich to dolmeny Wéris i Oppagne.
Położony przy drodze do Barvaux dolmen Wéris, o którym najstarsza publikowana informacja pochodzi z 1879 r., to prostokątna komora z przedsionkiem i komorą grobową (dł. 10,8 m, szer. 4,6 m, wymiary wewnętrzne komory to 6,0×1,7 m, wys. 1,5 m) zbudowana z czterech kamieni nośnych i dwóch stropowych (większy z nich mierzy 5,0×3,6 m i waży ok. 30 ton). Wejście z przedsionka do wnętrza komory zastawione było dwoma, ustawionymi pionowo, cieńszymi płytami o narożnikach skutych w ten sposób, że na ich styku powstał zaokrąglony otwór. Podczas badań archeologicznych okryto w pobliżu trzy przewrócone menhiry tworzące jakby monumentalną aleję prowadzącą do dolmenu.
Dolmen Oppagne, położony na południe od dolmenu Wéris II, został odkryty w 1888 r. przez rolnika orzącego pole. Dolmen ten był otoczony rowem i nakryty nasypem ziemnym. W odległości 25 m od dolmenu w 1888 r. odkryto trzy menhiry, a w 1986 r. dwa dalsze. Oznaczały one miejsca złożenia pochówków. W 1997 r. cztery z nich zostały ponownie ustawione na swych pierwotnych miejscach, ustalonych w wyniku badań wykopaliskowych. W tym dolmenie pochowano przynajmniej 9 osób. Na podstawie znalezionej ceramiki okres użytkowania grobowca określono na lata 2870 2300 BC.
Frankatura mechaniczna: Bléharies, 7.06.1977
Bléharies, Belgia
(7.06.1977)
Menhir Pierre Brunehaut (lub Brunehault), zwany także Pierre Celtique, znajdujący się w pobliżu wsi Brunehaut, przy prowadzącej do Hollain drodze „Rue des Six Chemins”. Jest to największy menhir Walonii — trapezowata płyta piaskowca o wys. od 3,50 m (od strony południowej) do 4,25 m (od strony północnej), maksymalnej grubości 60 cm i wadze szacowanej na ok. 25 ton, wyraźnie widoczna w równinnym krajobrazie. Obecnie dodatkowo menhir ten w terenie zaznaczają cztery rosnące wokół topole włoskie. Według starszych przedstawień ikonograficznych menhir był bardzo mocno przechylony, a wyprostowany został na polecenie miejscowych władz ok. 1819 r.
Na południe od menhiru znaleziono wiele neolitycznych narzędzi wykonanych z krzemienia z Grand Pressigny.

Holandia

Frankatura mechaniczna: Assen, 3.10.1983
Assen, Holandia
(3.10.1983)
Jeden z 52 grobowców megalitycznych znajdujących się obecnie na terenie prowincji Drenthe, której stolicą jest Assen (pozostałe dwa obiekty znane z Holandii zlokalizowane są w prownicji Groningen). Na podstawie rysunku na tej frankaturze mechanicznej trudno zidentyfikować jaki konkretnie grobowiec korytarzowy jest na niej przedstawiony. Najbliżej Assen znajdują się grobowce tego typu w Loon (D15), w Balloo (D16) oraz dwa w miejscowości Rolde (D17 i D18).
Frankatura mechaniczna: Borger, 14.01.1964
Borger, Holandia
(14.01.1964)
Grobowiec D27, położony na płn.-wsch. od Borger (prow. Drenthe), to największy (dł. 22,5 m, szer. 4,05 m, wys. 2,25 m) tego typu obiekt megalityczny w Holandii, wzniesiony przez ludność grupy zachodniej kultury pucharów lejkowatych. Zbudowany jest z 26 kamieni nośnych i 9 kamieni stropowych o wadze do 20 ton.
W 1685 r. Titia Brongersma, poetka z Groningen, przeprowadziła tu pierwsze wykopaliska i ku swemu zdumieniu nie znalazła kości gigantów, a szczątki zwykłych ludzi i naczynia gliniane. Wrażenie, jakie wywarły na niej grobowce megalityczne, uwieczniła Brongersma w swoich wierszach. Dla turystów stworzono w Borger Hunebedcentrum, odwiedzane rocznie przez ok. 100 tys. zwiedzających.
Frankatura mechaniczna: Havelte, 27.07.1993
Havelte (Postbus 50), Holandia
(27.07.1993)
Frankatura mechaniczna: Havelte, 8.08.1977
Havelte, Holandia
(8.08.1977)
Schematyczny rysunek komorowego grobowca megalitycznego, zapewne symboliczne przedstawienie jednego z dwóch grobowców korytarzowych (D53 i D54) położonych ok. 2 km na płn.-zach.od Havelte (prow. Drenthe), na porośniętym lasem wzniesieniu Havelterberg.
Pierwszy z nich (D53) to grobowiec korytarzowy długości blisko 18 m (drugi co wielkości na terenie Holandii), zbudowany z 21 kamieni nośnych i 9 stropowych, z korytarzem składającym się z 4 kamieni nośnych i 2 stropowych. Komorę grobową otaczała niegdyś kolista obstawa złożona zapewne z ponad 40 głazów (w 1918 r. było ich jeszcze 24, obecnie pozostało tylko 10).
Gdy w 1945 r. Luftwaffe zbudowała w pobliżu lotnisko wojskowe Niemcy zażądali, aby grobowiec został zlikwidowany, bo mógłby służyć bombowcom alianckim jako punkt orientacyjny. Holenderskiemu badaczowi megalitów, prof. Albertowi Egges van Giffen (1884–1973). udało się jednak zapobiec całkowitemu zniszczeniu grobowca, a usunięte z konieczności kamienie zostały ukryte. Na przełomie lat 1949–1950 grobowiec został odbudowany, zgodnie ze szczegółowymi planami sporządzonymi przez van Giffena podczas badań w 1918 r. Wtedy też we wnętrzu grobowca znaleziono fragmenty ceramiki pochodzące od ok. 600 naczyń.
Drugi z grobowców w Havelte (D54) znajduje się 150 m od pierwszego. Wymiary komory, zorientowanej na osi ESE-WNW wynoszą 12,7×3,3 m. Pierwotnie był on zbudowany z 8 kamieni stropowych, jednak obecnie brak jest dwóch głazów od strony wschodniej.
Dobrze zachowany grobowiec korytarzowy D18 (widok od NE), znajdujący się na północnym skraju miejscowości Rolde (prow. Drenthe), bezpośrednio na wschód od cmentarza przy gotyckim kościele św. Jakuba. Jego komora (dł. 12,5 m) nakryta jest 7 wielkimi kamieniami. Prowadzący do niej od południa krótki korytarz pozbawiony jest głazów stropowych. Około 30 m na południe znajduje się drugi, gorzej zachowany grobowiec D17 tego samego typu, z komorą (dł. 14 m) przykrytą pierwotnie 8 kamieniami. Obecnie tylko jeden z nich pozostał na kamieniach nośnych, a pozostałe obsunęły się do wnętrza. Oba megality zostały wykupione w 1870 roku z rąk prywatnych za 150 guldenów, a w 1905 roku uznano je za zabytki archeologiczne.
Holandia, Mi P 226
(1946 r.)
Jeden z 52 grobowców megalitycznych znajdujących się jeszcze obecnie na terenie prowincji Drenthe. Wszystkie (w większości są to grobowce korytarzowe), zostały wzniesione przez ludność kultury pucharów lejkowatych.
Holandia, Mi 1993
(26.03.2002)

Luksemburg

Deiwelselter (Diabelski Ołtarz) znajdujący się w zakolu rzeki Sauer, 2 km na południowy-zachód od Diekirch. Ma on formę kamiennego portalu o wysokości 7 m. Został zbudowany w 1892 roku z głazów pochodzących ze zniszczonego grobowca dolmenowego.
Diekirch, Lichtenstein
(15.06.1951)

Niemcy

Oto krajobraz Szlezwiku, z grobowcami dolmenowym wzniesionymi przez ludność kultury pucharów lejkowatych. Został on uwieczniony na kilku znaczkach z różnych emisji wprowadzonych do obiegu na terytorium północnego Szlezwiku, o który to teren wiodły spór Niemcy i Dania. Na potrzeby tamtejszego plebiscytu w sprawie przynależności państwowej ukazały się znaczki w walutach markowej (Mi 11–14) i koronowej (Mi 25–28). Tymi też znaczkami, ale z ciemnoniebieskim nadrukiem C·I·S, posługiwała się do frankowania służbowej korespondencji międzynarodowa komisja plebiscytowa (Commission Internationale Slesvig), działająca do 16 czerwca 1920 r.
Szlezwik, Mi 11–14
(25.01.1920)

Szlezwik, Mi 25–28
(20.05.1920)
Kasownik: Albersdorf, 7.04.1959 Kasownik: Albersdorf, 15.01.1963 Kasownik: Albersdorf, 26.08.1972 Kasownik: Albersdorf, 19.01.1978 Kasownik: Albersdorf, 18.02.1993 Kasownik: Kiel, 1.05.2008
Albersdorf, Niemcy
(7.04.1959, 15.01.1963, 26.08.1972, 19.01.1978 i 18.02.1993)

Kiel, Niemcy
(1.05.2008)
Znaczek: Niemcy
Niemcy (RFN), znaczek personalizowany
(2013 r.?)
Dolmen poligonalny (o komorze w kształcie wieloboku) zwany Brutkamp, Brautkamp lub Bruthkampstein (stanowisko LA 2), znajdujący się na terenie małego parku w Albersdorf (Kr. Dithmarschen, Szlezwik-Holsztyn). Od strony południowej posiada on krótki korytarzyk złożony z dwóch głazów, a wymiary zewnętrzne jego komory wynoszą 3,5×2,5 m. Komora grobowca przykryta jest jednym wielkim (dł. ok. 10 m, waga ok. 23–25 ton) kamieniem stropowym (największy głaz użyty do budowy megalitów w Szlezwiku-Holsztynie). Dolmen otaczają resztki kolistego nasypu z kamienną obstawą. Na starych rycinach ukazujących ten dolmen przedstawiany on był z tańczącymi wokół niego postaciami diabłów.
Jest to jeden z najstarszych z 17 grobowców megalitycznych leżących na terenie gminy Albersdorf (starszy od niego jest zapewne tylko mały dolmen znajdujący się w parku zdrojowym „Papenbusch”). Można go datować na początek środkowego neolitu skandynawskiego, a wzniesiony został, jak wszystkie tego typu grobowce megalityczne na terenie północnych Niemiec i południowej Skandynawii, przez ludność północnej grupy kultury pucharów lejkowatych. Kultura ta swym zasięgiem obejmowała obszary od Holandii na zachodzie po Wołyń na wschodzie i od środkowej Szwecji na północy po Czechy i Morawy na południu, a poza grupą północną w jej obrębie wydziela się jeszcze cztery inne duże człony: zachodni, południowy, wschodni i południowo-wschodni, z których dwa ostatnie obejmują w większości tereny Polski.
Frankatura mechaniczna: Aschendorf, 9.10.1970
Aschendorf, Niemcy
(9.10.1970)
Frankatura mechaniczna: Osnabrück 1, 27.05.1968
Osnabrück 1, Niemcy
(27.05.1968)
Dolmen w herbie landu Aschendorf-Hümmling (na kasowniku z Osnabrück drugi od lewej), istniejącego w latach 1932–1977. Obecnie obszar ten wchodzi w skład Lkr. Emsland (Dolna Saksonia), w którego herbie także znajduje się dolmen.
Grobowce megalityczne na terenie byłego landu Aschendorf-Hümmling znajdowały się w: Börger, Harrenstätte, Hüven, Lahn, Ostenwalde, Sögel, Spahn, Vrees, Werlte, Werpeloh, a ponadto zniszczone zostały obiekty w Bockholte, Neu Arenberg i Wehm.
Całostka Ck: Niemcy
Berlin Zachodni, Mi UP
(1958 r.)
Całostka Cp: Niemcy PP 15
Berlin Zachodni, Mi PP 15
(1958 r.)
Całostka Cp: Niemcy PP 19
Berlin Zachodni, Mi PP 19
(1958 r.)
Grobowiec megalityczny (dolmen) z okolic Soltau (Lkr. Heidekreis, Dolna Saksonia).
Nadruk na wszystkich całostkach ma zapewne prywatny charakter
Dolmen z cmentarzyska Sieben Steinhäuser koło Bad Falling­bos­tel (Lkr. Heidekreis, Dolna Sak­sonia) w herbie landów Falling­bos­tel i Soltau-Fallingbostel. Land­kreis (powiat ziemski) Soltau-Fallingbostel powstał 1 sierpnia 1977 roku wskutek połączenia landów Falling­bos­tel i Soltau. Od 1 sierpnia 2011 roku nosi on nazwę Heidekreis.
Fallingbostel, Niemcy
(12.04.1960, 8.04.1968, 22.02.1991, 19.12.1996, 6.08.2002 i 7.09.2004)

Soltau 1, Niemcy
(7.01.2001)
Sieben Steinhäuser to jedno z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych w Niemczech, po raz pierwszy opisane w 1720 roku przez J. G. Keyslera. W 1744 r. opublikowano miedzioryt przedstawiający jego wyidea­li­zo­wany widok, a od 1923 r. objęte jest ochroną konserwatorską. Cztery obiekty zostały zbadane wykopaliskowo w latach 1924–1937 i częściowo zrekon­stru­o­wa­ne. Wszystkie grobowce są zorientowane na osi NE-SW i pierwotnie były przykryte nasy­pa­mi ziemnymi, obecnie całkowicie zniwelowanymi. Do wszystkich komór grobowych prowadzą wejścia zlokalizowane w środku ściany płd.-wsch. W 1958 r. poszczególne obiekty otoczono wa­łami ziemnymi, mającymi chronić je przed wybuchami po­cisków.
Kasownik: Soltau, 18.05.1958
Soltau, Niemcy
(18.05.1958)
Dawniej cmentarzysko znajdowało się na terenie wsi Oberndorfmark, która jednak została zlikwidowana, wraz z kilkunastoma innymi okolicznymi miejscowościami wschodniej części Heidmark, na których obszarze postanowiono stworzyć poligon dla Wehrmachtu. Wiadomość o tym dotarła do zainteresowanych mieszkańców 15 września 1934 r. Ci zebrali się 1 października właśnie na stanowisku Sieben Steinhäuser i tam wybrali delegację, która jeszcze tego samego dnia wyjechała do Goslaru interweniować u władz, ale niczego nie wskórała. Ostatecznie wieś Oberndorfmark przestała istnieć w 1938 r. Po II wojnie światowej był tu poligon NATO (Truppenübungsplatz Bergen) brytyjskiej Armii Renu. PO zakończeniu zimnej wojny część tego obszaru została zamieniona na rezerwaty i udostępniona turystom, część jest wykorzystywana przez żołnierzy z garnizonów w Munster i Bad Fallingbostel. Z tego względu cmentarzysko jest dostępne do zwiedzania jedynie w weekendy i niektóre święta, w godzinach od 8:00 do 18:00.
Kasownik: Fallingbostel 1, 28.04.1990
Fallingbostel 1, Niemcy
(28.04.1990)
Grobowiec A (widok od płn.-zach.) z cmentarzyska Sieben Steinhäuser
Kasownik: Fallingbostel, 2.10.1934 Kasownik: Fallingbostel, 22.04.1943
Fallingbostel, Niemcy
(2.10.1934 i 22.04.1943)
Wejście do komory grobowej obiektu D
  • Grobowiec A: położony najdalej w kierunku płd.-zach, w pobliżu potoku Hohebach. Jest to dolmen złożony z czterech par kamieni nośnych, zamknięty na węższych końcach pojedynczymi głazami i przykryty trzema kamieniami stropowymi, z których środkowy, najwęższy, jest złamany i spoczywa wewnątrz dolmenu. Z korytarza prowadzącego do wnętrza komory zachowała się tylko jedna para kamieni nośnych. Rozmiary komory od wewnątrz wynoszą 6,5×2 m. Największy głaz stropowy (zachodni) mierzy 3,75×2,75 m i 1 m wysokości.
  • Grobowiec B: mocno zagłębiony w ziemię, idealnie zachowany dolmen, złożony z czterech par kamieni nośnych i przykryty czterema głazami stropowymi, z których dwa, w części płd.-zach. dolmenu, są wyjątkowo wąskie. Z korytarza ocalał tylko kamień południowy. Rozmiary komory od wewnątrz: 6,8×2,2 m.
  • Grobowiec C: uszkodzony dolmen zbudowany z trzech kamieni nośnych od strony płd.-wsch. i czterech od strony płn.-zach., nakryty czterema głazami stropowymi. In situ pozostały kamienie nośne i głaz stropowy płn.-wsch. końca grobu. Dwa pozostałe głazy stropowe tylko końcami jednej strony opierają się jeszcze na kamieniach nośnych ściany płd.-wsch. Rozmiary komory od wewnątrz: 5×2 m.
  • Grobowiec D: dolmen w długiej obstawie megalitycznej w kształcie trapezu o orientacji NE-SW, z której ocalało kilkanaście kamieni w obstawach bocznych i trzy kamienie z podstawy, składającej się pierwotnie z czterech kamieni. Komora grobowa nakryta jest jedną wielką płytą kamienną o wymiarach 4,6×4,2 m i grubości 0,5 m, kształtem zbliżoną do kwadratu pozbawionego jednego narożnika. Także ściany zbudowane są z dużych płyt — ściana płd.-zach. z jednej, każda z pozostałych z dwóch mniejszych płyt nośnych. Zachowały się in situ dwa kamienie nośne korytarza, dochodzącego do obstawy bocznej grobowca trapezowatego. Wymiary komory od wewnątrz wynoszą: 4×3 m, a wymiary zachowanego fragmentu obstawy grobowca trapezowatego 14×7 m.
  • Grobowiec E: najdalej wysunięty w kierunku płd.-wsch. grób na tym cmentarzysku, potężny dolmen zbudowany z czterech par kamieni nośnych przykrytych trzema kamieniami stropowymi. Zachowane są wszystkie kamienie, za wyjątkiem zamykającego komorę od strony krótszego boku płd.-zach. (obecnie uzupełniony). Dwa kamienie stropowe, płd.-zach. i środkowy, są połówkami tego samego głazu narzutowego, z czego wynika, że ludność neolityczna potrafiła rozłupywać tak wielkie kamienie. Z korytarza zachowały się tylko dwa z czterech kamieni, z jakich pierwotnie się składał. Rozmiary komory od wewnątrz: 5,6×2 m.
Jeszcze dwa widoki grobowca megalitycznego z cmentarzyska Sieben Steinhäuser koło Bad Fallingbostel (Lkr. Heidekreis, Dolna Saksonia).
Schneverdingen, Niemcy
(10.03.1975)

Lüneburg 1, Niemcy
(28.10.1978
Kasownik: Ankum 1, 1.07.1976
Ankum 1, Niemcy
(1.07.1976)
Historyczne budynki miasta Ankum (Lkr. Osnabrück, Dolna Saksonia) oraz sylwetka dolmenu, zapewne jednego z megalitów kultury pucharów lejkowatych z położonego na południe od Ankum cmentarzyska Giersfeld. Znajduje się tu obecnie 6 grobowców w różnym stanie zachowania. Są to:
  • Grumfeld-Ost — mocno zniszczona komora grobowa dł. ok. 19 m
  • Grumfeld-West — w obstawie dł. 40 m znajdują się dwie komory: zachodnia (dł. 18,5 m) i wschodnia (dł. 16 m)
  • Meyer — w obstawie o wymiarach ok. 30×5 m znajduje się komora (wewn. 25,5×1,6 m), przykryta pierwotnie zapewne ok. 16 kamieniami stropowymi, z których jednak już w 1864 r. pozostało tylko 9 głazów
  • Reinecke — mocno zniszczona komora grobowa, z której w XIX w. pozostały 23 kamienie, a obecnie już tylko 18, pierwotnie składała się z 10 jarzm, a jej wymiary wewn. wynosiły ok. 14,6×2,5 m
  • Rickelmann I — komora o wymiarach wewn. 12,0×2,4 m, przykryta 4 kamieniami stropowymi
  • Rickelmann II — komora o wym. 19,0×6,5 m (wewn. 14,0×1,8 m)
Całostka Cp: Rzesza Niemiecka P 304
Rzesza Niemiecka, Mi P 304
(1941 r.)
Podpis pod ilustracją tej kartki pocztowej głosi: „Salzwedel: [...] Punkt wypadowy do zwiedzania rejonu olbrzymich grobowców Altmarku”.
Altmark, to historycznie najstarsza część Marchii Brandenburskiej, położona na lewym brzegu Łaby, obecnie stanowiąca północną część landu Saksonia-Anhalt. Na terenie Altmarku zachowało się, niekiedy tylko fragmentarycznie, 47 grobowców megalitycznych (jeszcze w XVIII w. było ich ok. 200), z tego aż 39 w zachodniej części regionu. Są to najczęściej długie komory grobowe, dolmeny (Dolmen, Großdolmen) lub groby korytarzowe (Ganggräber), stojące samotnie lub w wielkich (niekiedy ich długość przekraczała 100 m, najdłuższy z zachowanych do dziś — grobowiec w Drebenstedt — mierzy ok. 50 m), z reguły prostokątnych (ale spotykane są też trapezowate, owalne i koliste), obstawach megalitycznych, zwanych łożami olbrzymów (Hünenbetten). Komory zbudowane były z wielkich głazów narzutowych o wadze do kilku ton, a szczeliny między nimi wypełnione były suchym murem z połupanych płytek kamiennych. Całość konstrukcji przykrywał nasyp ziemny, spod którego widoczne były pierwotnie jedynie zewnętrzne ściany kamiennych obstaw.
Obecnie grobowce megalityczne najliczniej występują na terenie miejscowości Leetze (8 obiektów), Lüdelsen (6), Tangeln (5), Diesdorf i Schadewohl (po 3) — wszystkie na terenie Altmarkkreis Salzwedel. Jednym z nich jest pokazany poniżej dolmen ze Stöckheim.
Dolmen w Stöckheim (Altmarkkreis Salzwedel, Saksonia-Anhalt), znajdujący się ok. 100 m poza wsią, w kierunku na Lüdelsen. Jego komora grobowa jest nakryta największym na terenie Altmark (Stara Marchia — północna część Saksonii-Anhalt) kamieniem stropowym mierzącym 4,5×2,9×0,8 m. Przy objętości ok. 8,2 m3 jego wagę można szacować na ok. 22 tony. Na powierzchni tego głazu znajduje się ponad 80 małych miseczkowatych zagłębień, a w płd.-zach. narożniku tzw. zbrocze, czyli rowek przeznaczony — według miejscowych ludowych wierzeń — do odprowadzania krwi ofiar składanych na tym kamieniu. Z komory zachowały się wszystkie 4 eratyki stropowe (ale tylko północny, największy z nich, pozostał na swoim miejscu) i 14 z 16 kamieni nośnych. Komora ma długość 9 m (od zewnątrz 11 m), szerokość 2 m i ok. 1 m wysokości (najwyższa jest w partii północnej).
Salzwedel 1, Niemcy
(24.09.1986)
Kasownik: Lamstedt, 3.01.1968 Kasownik: Lamstedt, 17.09.1987
Lamstedt, Niemcy
(3.01.1968 i 17.09.1987)
Schematyczna sylwetka dolmenu, zbliżona do przedstawienia z herbu Lamstedt
Ok. 3,5 km na płn.-płn.-zach. od Lamstedt (Lkr. Cuxhaven, Dolna Saksonia), w lesie Westerberg, znajduje się pojedynczy grobowiec dolmenowy nazywany Steinofen lub Steenaben, którego komora, zbudowana pierwotnie z czterech jarzem, zorientowana jest na osi NW-SE. Obiekt zachował się prawie w całości, brak tylko jednego kamienia stropowego i głazu zamykającego komorę od strony płd.-wsch. Pierwotne wejście do wnętrza grobowca znajdowało się w środku ściany płd.-zach. Wewnętrzne wymiary komory wynoszą: długość 4 m, szerokość 1,5 m (w części płn.-zach.) i 0,8 m (w części płd.-wsch.).
Frankatura mechaniczna: Lamstedt, 4.12.2008


Lamstedt, Niemcy
(4.12.2008)
Litera „m” w nazwie miejscowości Lamstedt stylizowana na sylwetkę dolmenu
Znaczek: NRD 1267
Niemiecka Republika Demokratyczna,
Mi 1267 (29.03.1967)
„Hünengrab im Schnee” („Grobowiec megalityczny w śniegu”) — obraz wielkiego niemieckiego romantyka Caspara Davida Friedricha (1774–1840) z 1807 roku, znajdujący się w zbiorach Staatliche Kunstsammlungen, Gemäldegalerie w Dreźnie. Przedstawia on prawdopodobnie grobowiec ludności kultury pucharów lejkowatych z miejscowości Gützkow (Lkr. Ostvorpommern, Meklemburgia-Pomorze Przednie) koło Greifswaldu, rodzinnego miasta malarza. Ten sam megalit został uwieczniony także na innym obrazie Friedricha — „Grobowiec megalityczny jesienią” („Hünengrab im Herbst”), który powstał ok. 1820 roku. Nie były to zresztą jedyne tego typu obiekty namalowane przez C. D. Friedricha. Można tu wymienić jeszcze grobowce z Dwasieden, Lonvitz (Rugia), Nadelitz, Nobbin, Silvitz oraz zapewne Damerow.
Grobowiec z Gützkow już nie istnieje. Zapewne został rozebrany jeszcze w XIX w. w celu pozyskania budulca kamiennego, a na jego miejscu powstało nowe pole. Na szczęście przetrwał na płótnie.
Schematyczne przedstawienie dolmenu z herbu miasta Großenkneten (Lkr. Oldenburg, Dolna Saksonia). Wizerunek dolmenu w tym herbie został umieszczony na znak licznego występowania grobowców tego typu w najbliższej okolicy, głównie na południe od Großenkneten, gdzie na terenie Ahlhorner Heide znajduje się co najmniej 12 grobów megalitycznych, w tym aż 9 w lesie koło kompleksu hotelowego Engelmannsbäke.
Großenkneten 1, Niemcy
(19.02.1994)
Megalityczny grobowiec korytarzowy ludności kultury pucharów lejkowatych z Forst Waldhusen koło Lubeki (Szlezwik-Holsztyn). Wymiary komory: długość 6 m, szerokość 3,7 m. Widok od strony prowadzącego do wnętrza komory krótkiego korytarzyka.
Lubeka, Niemcy
(19.03.1978)
Kasownik: Wildeshausen, 1.07.1938
Wildeshausen, Niemcy
(1.07.1938)
Sylwetka grobowca megalitycznego z Wildeshausen (Lkr. Oldenburg, Dolna Saksonia). W rejonie tej miejscowości znajduje się kilka grobowców tego typu:
  • Kleinenkneten (Kleinenkneter Steine lub Große Steine) I: ok. 4 km na płd. od Wildeshausen, wspaniale zrekonstruowany (z odbudowanym nasypem ziemnym!) grobowiec korytarzowy (wymiary komory: 6,8×2,1−2,4 m i 1,6−1,7 m wysokości) w prostokątnej obstawie megalitycznej (ok. 50×7 m).
  • Kleinenkneten (Kleinenkneter Steine lub Große Steine) II: położony obok poprzedniego, trapezowaty grobowiec megalityczny (wymiary ok. 34×6−8 m) z aż trzema grobami korytarzowymi wewnątrz, datowany 14C na 4860±80 BP (Hv-8992) ≈ 3641±93 BC. Oba grobowce z Kleinenkneten były badane w latach 1934−1939. Wydobyto z nich ok. 10 tys. fragmentów ceramiki, krzemienne grociki strzał, paciorki bursztynowe oraz płytkę z miedzi (z komory 3) o wym. 55×20 mm.
  • Glaner Braut I: na płn.-zach. od Wildeshausen, na płd. od Dötlingen, grobowiec z mocno zniszczoną komorą w trapezowatej obstawie megalitycznej (ok. 50×6−8 m).
  • Glaner Braut II: grobowiec z długą obstawa megalityczną (30×5 m).
  • Glaner Braut III: zniszczona komora grobowa (wym. 6×2 m).
  • Glaner Braut IV: resztki komory grobowej, jeden z kamieni stropowych leży w odległości 14 m.
  • Hohe Steine: na zach. od Wildeshausen, grobowiec korytarzowy o prostokątnej komorze (dł. 17 m) i z krótkim korytarzem, otoczony owalną obstawa megalityczną.
  • Visbeker Braut (Visbecker Brutigam): na zachód od Wildeshausen, to prostokątny grobowiec megalityczny o wymiarach ok. 110×7 m (najdłuższa budowla megalityczna w północnych Niemczech) zorientowany na osi SW-NE, z komorą grobową (wym. 5,5×1,5 m) umieszczoną w pobliżu płd.-zach. końca obiektu.
  • Große Steine bei Thölstedt: komora grobowa o wymiarach wewnętrznych 10,5×1,8 m.
Schematyczna sylwetka grobowca megalitycznego — prawdopodobnie jest to przedstawienie grobowca korytarzowego znajdującego się na płn.-wsch. od miejscowości Schwabstedt (Lkr. Nordfriesland, Szlezwik-Holsztyn), na tzw. Böwer Camp. Grobowiec ten nie posiada zachowanych kamieni stropowych. Otaczają go resztki obstawy megalitycznej, zapewne prostokątnej. Komora, lekko owalna, zorientowana jest na osi N-S, a korytarz skierowany na wschód. Obiekt był badany wykopaliskowo w 1966 r. przez Landesamt für Vor- und Frühgeschichte.
Schwabstedt, Niemcy
(2.02.1977)
Menhir „Hinkelstein” z Armsheim (Lkr. Alzey-Worms, Nadrenia-Palatynat). Menhir ten, wraz z innymi menhirami noszącymi nazwy „Dicker Stein”, „Haukstein” i „Spitzen Stein” aż do roku 1802 wyznaczał granicę między gminami Armsheim i Flonheim. Przyjmuje się, że kamienie te pierwotnie były stelami na pradziejowych kurhanach. W 1979 r. wszystkie menhiry z powodu reformy rolnej i komasacji gruntów zostały usunięte, jednak w 2001 r. „Dicke Stein” ustawiono znowu w dawnym miejscu.
Armsheim, Niemcy
(5.06.2010)
Kasownik: Sankt Ingbert 3, 26.04.1986 Kasownik: Sankt Ingbert 3, 16.06.1990 Kasownik: Sankt Ingbert, 19.03.2016
Sankt Ingbert 3, Niemcy
(26.04.1986 i 16.06.1990)
Sankt Ingbert, Niemcy
(19.03.2016)
Menhir „Spellenstein” (rzadziej zwany też „Spillenstein”), stojący w ogrodzie przed jednorodzinnym domem przy ulicy Am Spellenstein nr 12 w Rentrisch koło St. Ingbert (Kraj Saary). Jego całkowita wysokość wynosi ok. 7 m, z czego 2 m znajdują się poniżej poziomu gruntu, co lokuje go na trzecim miejscu wśród obiektów tego typu z terenu Niemiec, po „Gollenstein” w Blieskastel (wys. 6,60 m) i „Steinernen Jungfrau” w Halle nad Soławą. Menhir z Rentrisch ma wrzecionowaty kształt i w przybliżeniu kwadratowy przekrój. Wykonany jest z czerwonobrunatnego piaskowca, pochodzącego najprawdopodobniej z odległego o kilka kilometrów Pfaffenkopf koło Dudweiler.
Kasownik: Blieskastel 1, 25.10.1986
Blieskastel 1, Niemcy
(25.10.1986)
Menhir Gollenstein, stojący na górze Blieskasteler na płn.-zach. od centrum miasta Blieskastel (Saarpfalz-Kreis, Saara), mierzy 6,58 m wysokości i jest tym samym największym menhirem w Europie Środkowej. Wzniesiono go z jasnego piaskowca pod koniec neolitu, zapewne ok. 2000 roku BC. W stanie nienaruszonym przetrwał 4 tys. lat, do początku II wojny światowej. Wtedy oficerowie Wehrmachtu uznali, że może on stanowić dobry punkt orientacyjny dla francuskiej artylerii, więc został przez saperów przewrócony do dołu wypełnionego słomą. Dół okazał się za krótki, menhir uderzył w jego krawędź i przełamał się na cztery duże i kilka małych kawałków. Menhir ponownie wzniesiono z inicjatywy burmistrza Alfonsa Dawo w listopadzie 1951 roku, jednak nie wykonano tego zbyt starannie — rzucają się w oczy zbyt szerokie szczeliny wypełnione betonem. Ponownie oczyszczony i odnowiony został w 2002 roku.
Pochodzenie nazwy menhiru nie jest jasne. Od 1553 roku nazywany był „Guldenstein”, na mapie z 1564 roku oznaczono go jako „Güldenstein” lub „Pirmanstein”. Według Hansa Cappela nazwa może pochodzić od wcześniejszej nazwy wzgórza, nawiązującej do porastających je żółtych/złotych kwiatów janowca. Toponomastyk Hermann Albert Prietze punktem wyjścia czyni nazwę „Goldenstein”. „Gold” wiązałoby się ze składanymi w epoce brązu ofiarami ze złota, podobnie jak określenia „Gold/„Geld” jeszcze w VIII/IX w. oznaczały także ofiarę. Menhir Gollenstein otrzymałby więc swoją nazwę dlatego, że stał w miejscu składania ofiar.

Dania

Znaczek: Dania 448
Dania, Mi 448
(24.11.1966)
Proj. M. Stage,
ryt. Czesław Słania
Znaczek: Dania 773
Dania, Mi 773
(24.03.1983)
Proj. Claus Achton Friss,
ryt. Czesław Słania
Dolmen Troldkirken w Sønderholm (gm. Ålborg, reg. Nordjylland, płn.-zach. Himmerland). Dolmen ten, także wzniesiony przez kulturę pucharów lejkowatych, znajduje się wewnątrz długiej (ok. 50 m) obstawy megalitycznej składającej się z 47 dużych głazów narzutowych (ok. 3600–3200 BC).
Na znaku opłaty tych duńskich kartek pocztowych pokazano jeden z licznych w tym kraju grobowców megalitycznych — dolmenów — zbudowanych przez ludność kultury pucharów lejkowatych.
Dania, Mi P 214
(1936 r.)
Całostka Cp_rv: Dania 215 Całostka Cp: Dania 215
Dania, Mi P 215
(1936 r.)
Kartka pocztowa z opłaconą odpowiedzią (awers i rewers)
Całostka Cp: Dania 216
Dania, Mi P 216
(1940 r.)
Całostka Cp: Dania 218
Dania, Mi P 218
(1941 r.)
Całostka Cp_rv: Dania 217 Całostka Cp: Dania 217
Dania, Mi P 217
(1940 r.)
Kartka pocztowa z opłaconą odpowiedzią (awers i rewers)
Znaczek: Dania Atm 35
Dania, Mi Atm 35
(28.03.2007)
Grobowiec korytarzowy z Sømarke (Sømarkedyssen) na wyspie Møn (gm. Vordingborg, reg. Sjælland), położony ok. 600 m na wschód od tej wioski, wzniesiony przez ludność kultury pucharów lejkowatych w okresie środkowego neolitu skandynawskiego.

Na wyspie Møn znajdowało się niegdyś co najmniej 119 grobowców megalitycznych, z których do dziś zachowało się 38 (jest to jedna z największych koncentracji megalitów na terenie Danii). Jednym z najbardziej znanych z nich i najpiękniej krajobrazowo położonych jest właśnie Sømarkedyssen. Jest to grobowiec bez obstawy megalitycznej, o ośmiokątnej komorze nakrytej jednym bardzo dużym głazem stropowym wspierającym się na siedmiu kamieniach nośnych. Dużo mniejszy kamień przykrywający korytarz (na znaczku po prawej) posiada na stronie górnej ok. 180–200 małych, miseczkowatych zagłębień, być może pochodzących dopiero z epoki brązu.
Dolmen w kolistej obstawie (runddysse) z Vielsted (gm. Sorø, reg. Sjælland), zbudowany przez ludność kultury pucharów lejkowatych (ok. 3500–3100 BC).
Dania, Mi Atm 36
(28.03.2007)
Znaczek: Dania Atm 37
Dania, Mi Atm 37
(28.03.2007)
Dolmen Poskær (także Porskjær lub Påskær) Stenhus koło Knebel (gm. Syddjurs, reg. Midtjylland), największy grobowiec megalityczny z kolistą obstawą (runddysse) na terenie Danii. Obstawa składała się z 24 głazów (obecnie zostały tylko 23, gdyż jeden został pocięty w latach 90. XIX w.) o wysokości ponad 2 m i wadze ok. 5 ton, tworzących krąg o średnicy 13 m. Jego sześciokątna komora, położona w płn.-wsch. części obstawy (w partii płd.-wsch. znajdowała się przypuszczalnie druga komora), zbudowana jest z 5 kamieni nośnych i jednego olbrzymiego (waga ok. 12–15 ton) kamienia stropowego. Prowadzi do niej krótki korytarz złożony z 2 kamieni. Pierwotnie cała ta konstrukcja przykryta była ziemnym nasypem. Wszystkie kamienie zostały przetransportowane tutaj z plaży w zatoce Knebel, leżącej ok. 2 km na zachód. Druga bliźniacza część skały, z której wykonano kamień stropowy (czerwonawy granit), ważąca ok. 19 ton, została użyta do budowy innego dolmenu, zwanego Grovlegård lub Agri, znajdującego się 2 km na płn.-wsch. od Poskær.
Dolmen ten ocalał dzięki miejscowemu proboszczowi, który w 1859 r. stoczył długą i ciężką walkę z właścicielem pola, Ole Hansenem, który zamierzał niektóre kamienie rozsadzić prochem. Już w 1860 roku dolmen Poskær Stenhus został uznany za zabytek i później (1900 i 1943 r.) odrestaurowany przez Muzeum Narodowe, a pierwsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z 1763 roku. Nigdy nie przeprowadzono tu badań archeologicznych, a jedyne znane stąd znalezisko to topór kamienny. Grobowiec ten powstał zapewne ok. 3300 BC i jest dziełem ludności kultury pucharów lejkowatych.
Znaczek: Dania (ØSJS 36) Znaczek: Dania (ØSJS 78c) Znaczek: Dania (ØSJS 92c)
Dolmen Elverhøj ze wschodniej części Zelandii.
Dania (ØSJS nr 36, 78c i 92c)
Trzy z kilku emisji znaczków używanych do frankowania paczek przewożonych przez prywatną linię kolejową Østsjællandske Jernbaneselskab (ØSJS, Østbanen), łączącą Køge przez Hårlev z Fakse oraz — poprzez boczne odgałęzienie — Harlev przez Heddinge z Rødvig (wschodnia Zelandia), o łącznej długości 46,2 km. Kolej ØSJS powstała 1 października 1879 roku i istniała do maja 2002 roku, kiedy to wraz z kilkoma innymi liniami kolejowymi z terenu północnej Zelandii weszła w skład prywatnego przedsiębiorstwa Lokalbanen.
Kasownik: Helsinge, 1.06.1961
Helsinge, Dania
(1.06.1961)
Schematyczny rysunek dolmenu na tym datowniku nawiązuje do położonego ok. 2 km na NNE od centrum Helsinge (gm. Gribskov, reg. Hovedstaden, płn.-wsch. Zelandia), w lesie Valby Hegn, jednego z najlepiej zachowanych cmentarzysk megalitycznych na terenie północnej Zelandii. Składa się ono z 7 długich prostokątnych grobowców megalitycznych rozciągniętych na przestrzeni kilkuset metrów wzdłuż wschodniego brzegu potoku Tobro Rende.
  • Grobowiec o wymiarach 20,0×6,5 m, zorientowany na osi NNW-SSW, o obstawie składającej się z 34 głazów, wewnątrz której znajdują się trzy niewielkie dolmeny o wymiarach: (1) 1,1×0,9 i wys. 0,9, (2) 1,3×0,7 i wys. 1,1 m oraz (3) 1,6×0,8 m i wys. 0,9 m.
  • Grobowiec o wymiarach 34,5×9,0 m, zorientowany na osi NNW-SSE, o obstawie zbudowanej z 50 głazów i z trzema komorami wewnątrz: (1) >0,8×0,4 m i wys. 0,8 m, (2) 1,4×0,7–0,9 m, (3) 1,3×0,7 m.
  • Grobowiec o wymiamrach >15,0×6,5 m, zorientowany na osi NNE-SSW, z obstawą składającą się z 23 głazów i dwoma dolmenami wewnątrz: (1) 1,3×0,9 m i wys. 0,5 m oraz (2) 1,4×0,8 m i wys. >0,6 m.
  • Grobowiec o wymiarach 16×8,0 m i wys. ok. 0,5 m, zbudowany na osi E-W, z którego obstawy zachowało się 20 głazów, a wewnątrz znajdują się dwa groby komorowe: (1) położony we wschodniej części grobowca, (2) o wymiarach: 1,2×0,7–0,8 m i wys. 0,7–0,8 m, w części zachodniej.
  • Grobowiec zorientowany na osi N-S, o wym. 14,5×9,0 m i wys. 1,0 m, z którego zachowały się 22 kamienie obstawy i wewnętrzna komora grobowa wzniesiona na planie owalnym, o wymiarach 3,3×2,1 m.
  • Grobowiec zorientowany na osi NW-SE, dł. 29,0, szer. 8–9 i wysokości ok. 1 m, otoczony przez 30 kamieni obstawy, w którego wnętrzu znajdują się dwa groby komorowe: (1) 1,6× 0,8 m i wys. 0,9 m, (2) 1,6×1,0 m i wys. 1,0 m.
  • Grobowiec o wymiarach zapewne ok. 15×6 m i wys. 1,3 m, wzniesiony na osi E-W, z którego obstawy zachował się tylko jeden kamień.

Szwecja

Na terenie Szwecji, głównie w jej południowej części, do dziś przetrwało 455 dolmenów i grobów korytarzowych, jednak tylko kilka z nich zostało uwiecznionych na znakach pocztowych. Konstrukcje te wzniosła ludność kultury pucharów lejkowatych w początkach okresu nazywanego skandynawskim środkowym neolitem, który jest datowany metodą radiowęglową na ok. 3300–3000 BC.


Kasownik: Axvall, 14.07.1978
Axvall, Szwecja
(14.07.1978)
Grobowiec korytarzowy Onskullen znajdujący się na poligonie wojskowym Axevalla Hed w Axvall (gm. Skara, reg. Västra Götaland), rozebrany w 1805 roku. Obiekt ten był usytuowany na wzniesieniu górującym nad płaską okolicą. Jego strop, zbudowany z płaskich kamieni granitowych, znajdował się na wysokości ok. 1,5–1,8 m. Czworokątna komora grobowa (wym. ok. 9,75×2,7 m) zbudowana była z głazów dużo większych, niż wiodący do niej korytarz (dł. 6 m, szer. 0,75–0,9 m, wys. 0,9 m). Zmarli, niezależnie od wieku i płci, ułożeni byli przy ścianach komory, w pozycji skurczonej („siedzącej”, jak określili to odkrywcy), w 18 przegrodach wydzielonych przy pomocy pionowo wbitych w ziemię cienkich płyt kamiennych o wysokości do 0,9 m, a jeszcze jeden szkielet spoczywał w korytarzu. Typowym elementem wyposażenia mężczyzn były groty strzał, noże i inne narzędzia krzemienne, a kobiet — ozdoby z bursztynu.
Kasownik: Göteborg, 11.06.1981
Göteborg, Szwecja
(11.06.1981)
Dolmen Håga (Hagadösen) koło Hagån (gm. Stala, gm. Orust, reg. Västra Götaland), znajduje się w południowej części wyspy Orust, ok. 1 km na wschód od kościoła w Tegneby. Grobowiec wzniesiono na szczycie kolistego kamiennego kurhanu, otoczonego wieńcem z nieco większych kamieni. Jego komora ma kształt kwadratu/rombu o boku ok. 2 m (od zewnątrz) i składa się z pięciu kamiennych płyt: czterech nośnych i jednej stropowej. Od strony płd.-zach. do wnętrza komory prowadzi niewielki korytarzyk. W trakcie badań wykopaliskowych w 1915 roku znaleziono we wnętrzu grobowca paciorki bursztynowe, siekiery krzemienne i inne narzędzia z tego surowca oraz wisiorek z łupku. Należały one jednak do pochówku wtórnego, datowanego na późny neolit. Śladów pochówku pierwotnego — ludności kultury pucharów lejkowatych — nie znaleziono.
Znaczek: Szwecja 1031
Szwecja, Mi 1031
(23.05.1978)
Znaczek: Szwecja - Falköping 1C
Szwecja, Falköping
(1945 r.)
Megalityczny grobowiec korytarzowy (widok od SSW) Knaggården (ok. 3500–3100 BC) koło wsi Luttra (gm. Falköping, reg. Västra Götaland), leżącej ok. 5 km na S od Falköping. Stoi on na nasypie o wymiarach ok. 14×7 m. Jego nieco owalna komora (ok. 7×2,5 m) zorientowana jest na osi SSW-NNE i składała się pierwotnie z 10 kamieni nośnych, z których ocalało 7. Nakrywały ją 3 wielkie głazy stropowe, z których pozostał tylko jeden, środkowy (3×2 m). Jednym końcem opiera się on na jedynym zachowanym kamieniu nakrywającym odchodzący w kierunku ESE korytarz, zbudowany z 8 kamieni nośnych.
Grobowiec był badany wykopaliskowo już w 1863 r. Wzniosła go ludność kultury pucharów lejkowatych, choć znalezione w nim wyposażenie, należące do ok. 100 zmarłych, m.in. kościane szpile i sercowate grociki krzemienne — pochodziło głównie z późnego neolitu [Krzak 1994, s. 225; Stenberger 1977, s. 71].
Na wschód od opisanego grobowca znajduje się drugi, gorzej zachowany.
Kasownik: Falköping, 23.10.1972
Falköping, Szwecja
(23.10.1972)
Grobowiec korytarzowy Hornborga 31, nazywany Girommen (Piec Olbrzymki), największy i najbardziej znany (odrestaurowany w 1946 r.) z 15 obiektów tego typu zlokalizowanych w pobliżu Falköping (gm. loco, reg. Västra Götaland). Zbudowany jest z płyt z piaskowca i tylko kilku głazów granitowych. Wymiary komory wynoszą 13×2 m, a prowadzi do niej korytarz długości ok. 10 m. Grobowiec ten znajduje się na cmentarzysku Ekornavallen, leżącym ok. 15 km na północ od Falköping, bezpośrednio na południe od osady Broddetorp. W sumie stanowisko to składa się z 5 grobowców neolitycznych (4 korytarzowych i 1 skrzynkowego), 2 kurhanów z wczesnej epoki brązu i blisko 30 innych obiektów (kręgi kamienne, stele) z epoki żelaza [Axelsson i in. 2003, s. 14].

Jak wznoszono konstrukcje megalityczne

Transport wielkich kamieni do budowy grobowców megalitycznych, nieraz o wadze wynoszącej wiele ton, odbywał się zawsze wielkim, zbiorowym wysiłkiem całej wspólnoty ludzkiej — pomoc sił nadprzyrodzonych i UFO nie była do tego konieczna.
Korea Północna, Mi 3300 A i B
(1.06.1992)
Korea Północna, Mi 2629 w bloku 197
(25.01.1985)
Na marginesie tego bloku przedstawiono wiele środków transportu z różnych epok
W jaki sposób transportowano wielkie kamienie, z których budowano grobowce megalityczne? Chyba jednak nie tak, jak to pokazano na marginesie bloku Korei Północnej, gdzie narysowano grupę ludzi pchających głaz toczący się na podkładanych belkach. Taki sposób wymaga istnienia w miarę równych dróg, a w dodatku strasznie trudno jest utrzymać prostolinijny kierunek jazdy. Prawdopodobnie łatwiej było ciągnąć ciężkie kamienie umieszczone na wielkich saniach. W celu zmniejszenia tarcia pod ich płozy lano wodę, a powstałe błoto działało jak smar zmniejszając tarcie.
A to powiększony prawy górny narożnik tego bloku
Dawniej uważano, że grobowce wznoszone z ważących wiele ton głazów mogły być dziełem jedynie żyjących kiedyś na Ziemi gigantów. Dlatego też nazywano je w średniowieczu tumuli gigantis, a w Niemczech Hünengräber (groby olbrzymów) lub Hünenbetten (łoża olbrzymów).
Echt, Holandia
(13.11.1998)

Idea megalityczna żyje?

Kasownik: Walsrode 1, 1.01.1982
Walsrode 1, Niemcy
(1.01.1982)
Kasownik: Fallingbostel, 23.08.2002
Fallingbostel, Niemcy
(23.08.2002)
Tradycja wznoszenia megalitów nadal żyje! Oto grobowiec Hermanna Lönsa (1866–1914), niemieckiego dziennikarza, pisarza i poety. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się ochotniczo do wojska. Mógł zostać reporterem wojennym, ale zabiegał o skierowanie na front. Zginął w jednej z pierwszych akcji bojowych we Francji.
Pochowany początkowo we Francji, w 1935 roku po ekshumacji znalazł miejsce spoczynku na terenie ukochanych przez siebie wrzosowisk koło Walsrode, określanych jako Pustać Lüneburska. Jego grób wzniesiono w formie grobowca megalitycznego — to kolisty kamienny kurhan (karn) otoczony obstawą z większych kamieni, na którego szczycie znajduje się wielki głaz narzutowy.
Frankatura mechaniczna: Walsrode 1, 30.05.1989
Walsrode 1, Niemcy
(30.05.1989)
Podobnie w Szwecji — oto pomnik Ebbe Lieberatha (1871–1937), szwedzkiego oficera, pisarza i pioniera skautingu, znajdujący się w parku Slottsskogen w Göteborgu, odsłonięty 14 listopada 1959 r. Zbudowano go w formie dolmenu, którego głaz stropowy z gnejsu o wadze 5 ton, wspiera się na trzech mniejszych kamieniach nośnych.
Göteborg, Szwecja
(20.11.1971)